Çocuklarda Korku ve Yaşa Göre Çözümler

Çocuklarda Korku ve Yaşa Göre Çözümler

Çocuklarda Korku ve Yaşa Göre Çözümler; her şeyden önce “Çocuğum korkak” veya “Çocuğum çok korkuyor” diyerek üzülmeyin. Çünkü çocuğun korku gibi utanç gibi duygularının çok gelişmiş olması, onun bu özellikleriyle akranlarından ayrılmasının sebebi, onun akranlarına oranla daha zeki olmasının göstergesidir. Evet, çocuk ne kadar utangaç ve ne kadar korkak ise o kadar akıllı ve o kadar zekidir.

Çünkü zeki çocukların, akranlarına oranla bu tür duyguları daha çok gelişir. Çocuklar her şeyden korkabilir. Hatta kendi dünyalarında bir korku miti bile oluşturabilir. İzledikleri bir çizgi filmden, annelerinin çocuğu o an için terbiye etmek istemesi yüzünden söylediği bir korku karakteri yüzünden onu aylarca kendine bir korkutucu öğe olarak belirleyebilir. Dahası yaş ilerledikçe karanlıktan, tuvaletten veya mutfaktan, sonrasında yalnızlıktan ve yalnız olmaktan korkabilir.

Korku Nedir?

Korku bizi, kendimizi korumaya hazırlayarak ve tehlikeye karşı uyararak hayatımızın devamını sağlar. Adrenalin salgılanması, vücudumuzun kaçmaya ve dönüşmeye hazır olmasını sağlar. Fiziksel ve psikolojik değişiklik tehlikeden kaçmada karşılaşmada yararlıdır.

Yine korku, iç veya dış dünyadan kaynaklanan bir tehlike olasılığı ya da birey tarafından tehlike olarak algılanıp yorumlanan herhangi bir durum karşısında yaşanan evrensel bir duygudur. Kaygı ise, birey tarafından sebebi bilinmeyen, nesnesiz tehlikelere karşı verilen tepkilerdir.

Korkuda kişi dışarıdan gelecek tehlikeyi bilir, kaçma veya savaşma tepkisi gösterir. Korku veren nesne ortadan kalktığında rahatlar. Kaygı ise daha genel bir durumdur. Korkuya göre daha şiddetli ve uzun sürelidir.

Her birey hayatı boyunca korku duygusunu zaman zaman yaşar. Burada önemli olan korkunun ne derecede yaşandığıdır. Erişkinlerde olduğu gibi çocuklarda da korku görülmesi normaldir; fakat çocukların korku kaynakları ve gösterdikleri tepkiler ile yetişkinlerinki farklılık gösterebilir.

Çocukların normal gelişim süreçleri içerisinde duydukları bir takım korku ve kaygılar normal karşılanmakla birlikte, kaybolması gereken yaşta kaybolmuyor ve hala devam ediyor, çocuğun ve ailenin hayatında zorluklar çıkarıyor ise bu nokta da bir kaygı veya duygu bozukluğundan bahsedilebilir.

Yaşa Göre Korku Çeşitleri Nelerdir?

Çocukluk yıllarında fiziksel, zihinsel, sosyal ve duygusal gelişimin temelleri atılmakla birlikte, çocuk çevresini tanımaya, anlamaya ve olaylara karşı bakış açısı geliştirmeye ve olayları yorumlamaya çalışır. Bu süreç içerisinde korku da şekillenir. Çocukluk korkuları ile bilmemiz gereken çocuğun gelişiminin bir parçası olduğudur.

Çocukluk korkularıyla ilgili dikkat etmemiz gereken diğer bir nokta; öncelikle çocuğumuzun gelişim dönemine göre korkuların oluşması ve zamanla kaybolmasıdır. Yani çocuklarda yaşanan korkular, çocuğun bulunduğu yaşı ile alakalıdır. Yaş geçer korku biter. Gelişimsel korkuları gelişim evrelerine göre şu şekilde sıralayabiliriz:

0 ve 1,5 Yaş Arası Korku Nedir?

Bu dönemde ses, korku yaratan uyarıcılar arasında birinci sırada gelir. 6. ayda ya da daha sonraki aylarda bebeklerin yaşındaki ilerlemeye bağlı olarak bebeklerde uçurum görüntüsüne karşı korku tepkileri artmıştır.

Diğer bir korku türü ise bebeklerin yabancılara karşı gösterdikleri korku tepkileridir. 7. ve 8. aylarda yabancılara karşı hissettikleri korku duyguları 1. yaşın sonuna doğru yoğunluk ve sıklık gösterir. Yine bu yaş döneminde en sık rastlanan bir diğer korku türü ise gürültülü uyarana bağlı irkilmedir.

1,5 ve 3 Yaş Arası Korku Nedir?

Çocuk gece gördüğü bir kâbusu gerçek zannedebilir. Duyduğu hikâyedeki bir cadı onu yakalamaya gelebilir veya yatağının altındaki canavar her an geceleyin onu yiyebilir, yatağın altına çekebilir. Çocuk hayal ürünü olan korkuların gerçek olduğunu düşünüp korkabilir.

Bu dönemdeki korkulara bakacak olursak çocukların korkularında korkulan objeye bağlı bir artmada görülür. Bu dönemdeki korkular arasında hayvan (örneğin köpek ) gök gürültüsü, ani ses, yalnız yatma, tuvalette sifonun çekilmesi, elektrik süpürgesi gibi korkular sayılabilir.

3 ve 4 Yaş Arası Korku Nedir?

Bu yaştaki çocukların korkularına; karanlık, dilenci, hırsız, öcü korkuları eklenir. Tuvalet alışkanlığı kazandığı dönemde bedeninden bir şeylerin koptuğunu görerek korkması da yine bu dönemdedir. Karanlık korkusu bebeklikten itibaren en sık rastlanan korkuların başında gelir. Anne ve babanın en sık pekiştirdiği korku türüdür. Bu korku türünde de model alınması olağandır.

Çocuk anne-baba ya da yakınlarından birinin karanlık korkusu yaşadığını bilirse, bu korkuya maruz kaldığında ister istemez karanlığın ürkütücü olduğu düşüncesine kapılabilmektedir. Şayet bu korku anne-baba tarafından pekiştirilmezse ve uygun bir şekilde yaklaşılırsa kendiliğinden kaybolmaktadır. Bu bağlamda çocuklara güven vermek, onlara yalnız olmadıklarını mesajını vermek önem taşır.

4 ve 6 Yaş Arası Korku Nedir?

4 yaşında doruğa ulaşan korkularda bu yaştan itibaren yavaş yavaş azalma görülmesi beklenir. 5 yaş fazla korkulu bir yaş değil daha çok somut korkular görülmektedir. Yani gözüyle görebildiği, ona korkutucu gelen hayvan veya objelerden korkarlar. Çocuklar bu dönemde en çok düşüp yaralanmaktan, köpekten veya bir yerinin kanamasından korkarlar.

Ayrıca anne-babadan ayrılma korkularına çok sık rastlanmaktadır. Annenin çocuğunun yaramazlık yapmasına engel olmak için “Seni bırakırım, dilenciye veririm” tarzındaki yaklaşımı farkında olmayarak çocukta korku tepkisi oluşturabilir.

6 Yaşında Korku Nedir?

6 yaşlarında korkularda yeni bir artma gözlenir. Özellikle sesle ilgili korkular, hayalet, hortlak, cadı, şimşek, yalnız uyuyamama ve benzeri korkular üst düzeydedir. Hatta bazen “Yatağın altında biri var” diyerek tek başlarına kendi odalarında yatmak istemezler. Ayrıca izledikleri filmlerin etkisinde kalarak da korku geliştirebilirler.

Bu nedenle çocuklara korku içeren sahneler seyrettirilmemeli veya filmi izleme esnasında ortamdaki sessizliği bozup onunla film üzerinde konuşulmalıdır. Öte yandan okul öncesi çocuklar, en çok korku yaşayan çocuklardır. Bunun nedeni korkuların gelişiminin toplumsal gelişim ve kişilik gelişimi kadar bilişsel gelişimle de ilgili olmasıdır.

7 Yaşında Korku Nedir?

Bu yaşta pek çok korkular vardır. Karanlık, bodrum, tavan arası korkusu, gölgeleri hayalet cadı gibi algılama söz konusudur. Okuduklarından, televizyonda gördüklerinden fazlasıyla etkilenme, endişelenme yaşıdır.

8 ve 9 Yaş Arası Korku Nedir?

Bu yaşlarda endişelenme ve korkular daha azdır. Sudan ve karanlıktan daha az korkarlar. Bu nedenle evde mutsuz olduklarında valizi toplayıp gitmeyi düşünebilirler. Daha gerçekçi korkular, bir şey yapamamak, okulda başarısızlık gibi, kişisel endişeler ve başarısızlık korkusu söz konusudur.

Çocuklarda Korku Belirtileri Nelerdir?

Çocuklar genellikle korku hallerini açıklayamazlar, onlar için yeni olan ve bilinmeyen her şey ürkütücüdür. Çocuklar kendilerine korku veren durumlar hakkında konuşmakta ve kendilerini ifade etmekte güçlük çekebilirler. Bu noktada ailelere bazı görevler düşmektedir. Aile, günlük rutini içerisinde, çocuğunun nasıl davrandığını ve nasıl tepkiler verdiğini iyi gözlemlemelidir.

Gözlem yaparken dikkat edilmesi gereken nokta, çocuğu kendi gelişim düzeyi, yaşı ve karakteri bağlamında çocuğu değerlendirmektir. Çocukta korku belirtileri kendisini birçok şekilde, davranışsal veya fiziksel olarak gösterebilir. Bunlardan bir kısmı aşağıdaki gibidir:

Ve yine genel itibariyle ise çocuklar korktuklarında; ağlama, korktuğu şeye veya yere karşı geri çekilme isteği, telaşlanma, kendisini ifade etmekte zorlanma, öfke davranışları sergilemesi, gece ağlayarak uyanmak, tek başına uyumamak istememek, yalnız kalmak istememek, okula gidiyorsa okula gitmek veya okula tek başına gitmek istememek, ani seslere karşı verilen irkilme reaksiyonları çocuklarda sıklıkla gördüğümüz korku duygusunun belirtileridir.

Çocuklarda Korku Fobiye Dönüşür mü?

İster çocuk olsun ister yetişkin insanoğlu kendisini tehdit altında hissettiği durum ve olaylardan içgüdüsel olarak kaçınır. Bu içgüdüsel olay, yani korku, olay geçtiği zaman geçer. Korku bu anlamda, insanın yaşamını sürdürmesine hizmet eder.

Korku, kişiyi kontrolü altına aldığı, yani, bireyin yaşamını sürdürmesini zorlaştırdığı, yaşamını istediği şekilde sürdürmesine engel olduğu zaman fobiye dönüşmüş demektir.

Çocuk, bulunduğu yaş ve gelişim dönemine uymayacak derecede bir korku yaşıyor, korktuğu şeyi takıntı haline getirmiş ve duygusal/davranışsal olarak bunu dışarı vuruyor, korkusu günlük yaşamını olumsuz etkiliyor ve bir türlü rahatlayamıyor ise korkusu fobiye dönüşmüştür. Bu noktada bir uzmandan yardım almak gerekir.

Çocuğun Korku Problemi İçin Ne Yapmalı?

Bazen çocuklar daha önce korktukları şeylerin üzerine giderler. Daha önce yangından korkuyorsa, birden ateşle oynama isteği duyabilir. Bu gibi durumlarda sizin denetiminizde soba yakmasına, kibrit ve mumlar yakmasına izin verilebilir.

Çocuğunuzun korktuğu şeyleri bulmaya çalışınız. Çocuk Neden Korkuyor? Karanlıktan mı? Ve ya garip seslerden mi? Bu gibi durum tespiti yaptıktan sonra çocuğu korktuğu şeyden korkmaması gerektiğini öğretin. Çocuğunuzun korkusunun belirli yaş dönemlerinde çocuklarda görülen korkulardan olup olmadığını öğrenin. Yaş düzeyinde bir korku ise üstünde durmayabilirsiniz. Aşırı ise zamanla geçmiyorsa bir uzmanla görüşmenizde yarar vardır.

Korkularından başkalarının yanında söz edip onu küçük düşürmeyin ve utandırmayınız. Korkuları karşısında sabırsızlanıp ona bebekmiş gibi davranmayın. Çocuğunuzun hazır olduğunu hissetmiyorsanız korktuğu nesne veya durumla yüzleştirmek için asla acele etmeyin.

Çocuğun Korkuyu Yenmesini Nasıl Sağlarım?

Çocuğunuzun korku ve endişesini anlayın, anlayış gösterin: Çocuğunuzun endişeleriyle ilgili konuşun ve gerçekçi açıklamalar yapın. Çocuğunuzun korkularına değil fakat endişelerine, o endişeli duygularına anlayış gösterin.

Çocuğunuzun cesur ve kaygısız davranışlarını ödüllendirin: Beklentilerinizi çok yüksek tutmayın ve çocuğunuz kendisi için zor olan bir şeyi başardığında maddi ya da manevi, anlamlı bir ödülle onu cesaretlendirin. Bu tutum bu davranışların tekrar yapılma olasılığını artırır.

İstemediğiniz bir davranışı görmezden gelin: Bir önceki yöntemin tersi olarak, çocuğunuzun kaygılı davranışına ilginizi kesin ve kaygılı davranış sona erince yeniden ilgi gösterin. Bu yöntem çocuğunuzun güvence arama davranışını azaltmasını sağlayacaktır.

Kaçmasını engelleyin: Korkulan durumdan kaçınması, çocuğunuzun durumun gerçekten tehlikeli olmadığı ve kendisinin güçlü olduğu gerçeğini öğrenmesine olanak sağlamadığından, korkuyu artırmaktadır. Çocuğunuz için denemesi çok zor olmayan bir basamaktan başlayın ve çocuğunuzu korkutan şeyleri denemesi için teşvik edin.

Çocuğunuzu yapıcı olmaya teşvik edin: Kaygı yaratan durumu yapıcı bir şekilde ele almayı düşünmesi için çocuğunuzu teşvik edin. Çocuğunuzun kaygısıyla bas etmek için kendi çözümünü bulmasını sağlayın.

Cesur ve kaygısız davranış modeli göstermek: Çocuğunuza rol model oluşturan anne babalar olarak, “Başa çıkan model” olun. Zorluklarla karşılaştığınızı ve bunlarla yapıcı bir şekilde nasıl başa çıktığınızı gösterin.

Çocukluk Çağının Korkuları

Çocuklarda Korku ve Yaşa Göre Çözümler adlı konumuza son verirken, çocuklarda korku ile alakalı başka videolar izlemek isterseniz, buraya tıklayarak youtube üzerinde izleyebilirsiniz.