Keçiboynuzu Hakkında Önemli Bütün Bilgiler
Keçiboynuzu Hakkında Önemli Bütün Bilgiler; küçükken elimize alıp keyifle kemirir, küçük ısırıklar kopararak yemeye çalışırdık. Her ne kadar yemesi zor olsa da, lezzeti hasebiyle keçiboynuzu yemek inanılmaz zevk verirdi. Bazı yörelerimizde harnup diye adlandırılan keçiboynuzu baklagiller familyasından olup Akdeniz ikliminin hüküm sürdüğü yerlerde doğal olarak yetişen ve meyveleri yenen, her dem yeşil çalı ya da ağaç formunda olan bir bitki türüdür.
Ülkemizde şifa kaynağı pekmeziyle de ünlü olan keçiboynuzu ağaçları on altı metre uzunluğa ulaşabilir. Özellikle yara, siğil, böbrek sancısı, vücuda kuvvet verici, öksürük, bronşit, fıtık, kan yapıcı, ishal, kilo aldırıcı ve idrar arttırıcı özellikleri vardır. Çocuklar için çok faydalıdır. Özellikle çocukların kemik gelişimine katkı sağlar. Ayrıca Keçiboynuzu pekmezinin yanı sıra toz şekilde ki hali de vardır toz şeklide süte karıştırılarak kullanılabilir.
Keçiboynuzu Nedir?
Akdeniz ikliminde doğal yetişen maki türü bir ağacın meyveleridir. Bu meyvenin ham hali parlak yeşildir ve kuruyup olgunlaştıkça sertleşerek kahverengileşir. İçi tatlı, yenilebilir meyve etiyle çevrilidir ve içerisinde 5-15 adet sert kahverengi tohum bulunur. Hasat zamanı sonbahar olan keçiboynuzu pek çok gıda ürününde ve öksürük gibi hastalıkların ilaç yapımında da kullanılmaktadır.
Keçiboynuzu birçok hastalığa iyi gelen önemli bir besin kaynağıdır. Antioksidan, anti bakteriyel ve antiseptik özelliklere sahiptir. Bağışıklık sistemini güçlendirir, kanserden ve kalp-damar hastalıklarından korur. Kalsiyum bakımından zengin olduğu için kemik erimesini önler. Verdiği tokluk hissi nedeniyle zayıflamaya yardımcı olur, kan şekerini ve tansiyonu dengeler.
Afrodizyak etkisiyle cinsel performansı artırdığı ve iktidarsızlığı engellediği bilinmektedir. Keçiboynuzu meyve olarak yenilebildiği gibi, çeşitli işlemlerden geçirilerek sıvı konsantre şeklinde de tüketilebilir. Çekirdekleri öğütülerek elde edilen keçiboynuzu tozu kakao ve kahve yerine kullanılabilir. Ayrıca pekmez yapımında da kullanılan keçiboynuzu birçok faydalı yönüyle her daim tercih sebebidir.
Keçiboynuzunun Faydaları Nelerdir?
Dünyanın en eski bitki türlerinden olan ve adeta bir şifa deposunu andıran keçiboynuzunun, zengin besin içeriği yanında yüksek düzeyde antioksidan maddeler içerdiğinden, bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi açısından büyük öneme sahiptir.
Halk arasında ‘harnup’ olarak da bilinen keçiboynuzunun faydaları kullanım alanları ve kullanım şekilleri saymakla bitmiyor. Keçiboynuzu doğal olarak tatlı olduğundan tatlı krizlerine de birebirdir. Lif oranı yüksek, antioksidan bakımından zengin, düşük yağ ve seker oranı ile kafeinsiz ve glütensiz bir besin kaynağı olan keçiboynuzu, toz halinde, atıştırmalık olarak, şurubu, özü veya hapları ile günlük beslenme rutinine kolaylıkla eklenebilir.
Kabukları yaş veya kuru iken tüketilebilir. Keçiboynuzu kabuğu ve çekirdeklerini öğüterek toz halinde sütle ve balla sütlü kahve pişirir gibi pişirerek veya pekmez yaparak tüketebilirsin. Hemen aşağıda keçiboynuzunun en bilinen faydalarını sizin için maddeler halinde sıraladık:
- Potasyum, kalsiyum, sodyum, magnezyum ve demir mineralleriyle zengin bir besin kaynağıdır.
- Doğal bir antibiyotik özelliği olan keçiboynuzu, kalp ve damar sağlığına faydalıdır.
- Kanı temizleme ve damar tıkanıklıklarını giderme özelliği vardır.
- Bağırsak kurdu, bağırsak paraziti gibi rahatsızlıkların tedavisinde etkili olur.
- İçerdiği lifler dolayısı ile genel anlamda sindirim sistemini koruyucu özelliği vardır.
- Zengin lif içeriği ile kilo vermeye yardımcı olduğu bilinmektedir.
- Keçiboynuzu genel anlamda inanılmaz bir enerji deposudur, Bol enerji verir.
- Keçiboynuzunun cinsel gücü arttırıcı özelliği vardır.
- Şeker hastalığına karşı önemli bir antioksidan görevi görmektedir.
- Keçiboynuzu, şeker hastalığının sebep olduğu halsizlik ve uyku halinin de önüne geçer.
- Kalsiyum açısından zengindir, kemik sağlığına çok faydalıdır.
- Çocukların ve yaşlıların kemik gelişiminde olumlu etkileri olduğu bilinir.
- Ayrıca yaşlılarda da kemik erimesini önler.
- Kış aylarında artan astım atakları ve bronşit hastalıklarına iyi gelir.
- Keçiboynuzu şiddetli öksürüklere karşı dahi çok etkilidir. Balgam söktürücüdür.
- Bağırsak ve sindirim sistemine de olumlu etkiler sağlar, kabızlığı önler.
- Çeşitli alerjik hastalıklara karşı engelleyici ve tedavi edici özelliği vardır.
- Keçiboynuzu tatlı krizlerine cevap verebilen sağlıklı bir alternatiftir.
- Bağışıklık sistemini güçlendirir. Bu özelliği sayesinde soğuk algınlığına karşı vücudu korur.
- Cinsel gücü arttırarak erkeklerde sperm miktarını çoğalttığı gözlemlenmiştir.
- İç organları temizler, vücuttan ağır metallerin ve radyasyonun atılmasını sağlar.
- Karaciğer, akciğer ve bağırsakları temizler.
- Şişkinliğe iyi gelir, midedeki şişkinliği gidererek mideyi rahatlatır.
- Sigaranın zararlarını azaltır, akciğeri temizleyerek akciğer kanserine yakalanma riskini azaltır.
- Bembeyaz bir gülüşe sahip olmanıza doğal yoldan yardımcı olur; diş etlerini güçlendirir
- Keçiboynuzunun özellikle kansızlık şikâyeti olan bebeklerde çok faydalıdır.
- Keçiboynuzu, diyabetle savaşır. Kan şekerini düzenleyerek kötü kolesterolü azaltmaktadır.
- Çikolata tüketimi için iyi bir alternatiftir; kakaoya oranla iki kat kalsiyum içerir.
- Aneminin tedavisinde etkilidir, içeriğindeki E vitamini ile keçiboynuzu pekmezi anemiye iyi gelir.
Keçiboynuzunun Tarihçesi
Yüzyıllardan beri bilinen ve ilk olarak Mısır’da kullanılmaya başlandığı tahmin edilen keçiboynuzu insanlık tarihinde adından sıkça söz ettirmiş bir bitkidir. M.Ö. 79 yılına ait Vezüv yanardağı kalıntıları arasında bu bitkinin de kalıntılarına rastlanan Keçiboynuzu Yunanca ‘da keration, İngilizce’de carob yada St.Johns Bread, Almanca’da johannisbrot, Arapça’da ise harnup olarak anılır.
Her iki lisanda da (Almanca ve İngilizce) “Yakup Peygamberin Ekmeği” anlamına gelir. Yakup Peygamberin çölde ekmek yerine tükettiği meyve olarak rivayet edilir ve bilinir. Keçiboynuzu tohumu yüzyıllar boyunca elmas ölçmek için kullanılmış, elmaslar keçiboynuzu tohumu ile tartılarak satılmıştır. Bu yüzden, kırat ya da karat denilen ölçüye adını vermiştir.
Lokman Hekim’in Keçiboynuzu ile olan kıssası ise; Anadolu’nun güneyine hastaları tedavi etmek için gitmesiyle başlar. Çokça limon ağaçlarını ve ilerisinin de Keçiboynuzu ağaçlarıyla örtülü olduğunu görünce yanında bulunanlara; “Buranın insanlarının bana ihtiyacı olmaz” der ve geri döner.
Süleyman Peygamberin Keçiboynuzu ile ilgili kıssası ise; İbrahim b. Tahmân, Ata b. es-Sâid’den, o Saib b. Cübeyr’den, o İbn Abbas’tan rivayet ettiğine göre Peygamber (sav) şöyle buyurmuştur: “Allah’ın peygamberi Davud oğlu Süleyman namaz kıldı mı, önünde yeşeren bir bitki görürse ona: “Adın nedir?” diye sorar. Şayet dikilmek için ise, onu diker, bir ilaç için ise bunu yazardı. Hadisi Hakim, Müsderek’inde rivayet etmiş, yine benzer bir hadisi Süyuti Tıbbı Nebevisinde rivayet etmiştir.
Kurtubi dedi ki: “Süleyman (as) Ölüm meleğine ölümünün alametinin ne olacağını sordu. O da dedi ki: “Secde ettiğin yerden Harnup (keçiboynuzu) denilen bir ağaç çıkacak. Mutlaka her sabah Beytu’l-Makdis’de bir ağaç (bitki) biterdi, ona: “Adın ne?” diye sorardı. O ağaç da: “Adım şu şudur” derdi. Ona: “Sen ne işe yararsın?” diye sorar, ağaç “şuna şuna” derdi. Bunun üzerine emir verir, o ağaç alınır ve kendisine has bir bahçeye dikilir ve o ağacın fayda ve zararlarının adının ve tıpta neye yaradığının yazılması emredilirdi.
Keçiboynuzu Çekirdeğinin Ağırlığı
Çok uzun bir kültürel geçmişe sahip olan keçiboynuzu, bugün de çok çeşitli kullanım alanlarıyla ekonomik açıdan önemini korumaktadır. Keçiboynuzu çekirdeği, doğada ağırlığı değişmeyen tek tohumdur. Bütün tohumlu bitkilerden yalnız keçiboynuzu uzun süre suda bekletildikten sonra filiz verebilir.
Bu hem çok kuruduğu ve meyvesinden çıktıktan sonra son ve sabit ağırlığını aldığı için, hem de içine su alma olasılığı çok az ve çok uzun zamana bağlı olduğu içindir. Bu nedenle Araplar, Selçuklular ve Osmanlılar döneminde ağırlık ölçüsü olarak kullanılmıştır. Antikçağda ve daha öncesinde altın ve kıymetli taşları hassas olarak tartabilmek için keçiboynuzunun çekirdekleri kullanılmıştır.
Keçiboynuzu meyvesinin içinde 10-15 çekirdek bulunur. Yabani keçiboynuzu tohumlarına kırat veya karat adı verilir. (0,2 gram 1 karat) Karat ölçüsü buradan gelmektedir. Özellikle elmas için kullanıldığından “karat” deniliyor. Günümüzde elmasların değerini anlatan “krat” ifadesi buradan gelmektedir. On altı tanesi bir dirhem eden Keçiboynuzu çekirdeği üç gram ağırlığı temsil etmektedir.
Keçiboynuzu Pekmezi Nasıl Yapılır?
İlk olarak keçiboynuzlarını yıkayın ve bir tencereye alın. Üzerine keçiboynuzlarını geçecek şekilde su ekleyin ve kaynamaya bırakın. Keçiboynuzu sert bir yapıda olduğundan dolayı, yumuşaması için en az bir saat kaynatın. Yumuşayan keçiboynuzlarını temiz bir tülbendin içine alın ve püre haline getirin. Ardından püreyi tencereye alın, üzerine limon ve toz şekeri ekleyin. Bir kilo keçiboynuzuna, bir kilo toz şeker kullanın. Ölçüyü buna göre ayarlayın.
Tencereyi yüksek ateşe alın ve koyu bir kıvam elde edinceye kadar karıştırarak pişirin. Kıvam aldığında ocaktan alarak ılıması için bir süre bekletin. Dinlendirilmiş keçiboynuzu pekmezini, cam kavanozlara paylaştırın. Pekmezleri, serin bir yerde muhafaza edin.
Öte yandan bu işin püf noktasına gelince; keçiboynuzlarının daha kısa sürede yumuşaması için, iki gece önceden soğuk suda bekletin. Keçiboynuzlarının üzerinde toz kalmasını önlemek için, mutlaka tarife başlamadan önce yıkayın.
Keçiboynuzunu püre haline getirmek için, tülbent yerine elek de kullanabilirsiniz. Tarifte dikkat edilmesi gereken en önemli şey, ölçü miktarıdır. Birebir ölçüye göre arttırma veya azaltma yapabilirsiniz. Saklama kavanozlarını önceden sıcak su ile sterilize edin ve mutlaka kurutun.
Keçiboynuzu Pekmezi Neye İyi Gelir?
İçeriğinde bulunan faydalı vitamin ve mineraller sayesinde birçok hastalığın bedene girişini engeller. Ve hatta bazı hastalıkların tedavisinde keçiboynuzu pekmezi kullanılır. Özellikle bağışıklık sisteminin güçlenmesi için tüketilmektedir. Ve sık hastalanan çocuğa sahip ebeveynlerin en iyi yardımcısıdır. Keçiboynuzu pekmezinin daha birçok yararı bulunmaktadır. Aşağıda keçiboynuzu pekmezi faydalarını açıklamalarıyla beraber bulabilirsiniz:
Keçiboynuzu Pekmezi Kan Şekerini Düzenler: Kan şekerini düzenler ve kötü kolesterolü azaltır. Bu özelliği sayesinde şeker hastası kişilerde antioksidan görevi görür.
Keçiboynuzu Pekmezi Kansızlığa İyi Gelir: Yine diğer pekmezlerde olduğu gibi keçiboynuzu pekmezi de anemiye iyi gelir. Özellikle de kansızlık olan bebeklere iyi gelir.
Keçiboynuzu Pekmezi Serbest Radikalleri Atar: İnsanların hastalanmasına sebep olan serbest radikallerin bedenden atılmasına yardım eder. Aynı zamanda karaciğer, akciğer ve bağırsakları temizler.
Keçiboynuzu Pekmezi Bağışıklık Sistemini Güçlendirir: Eski zamanlardan beri bağışıklık sistemini güçlendirmek maksadıyla kullanılmıştır. Keçiboynuzu pekmezi genellikle soğuk algınlığı gibi rahatsızlıkların tedavisinde kullanılır. Ve olumlu sonuçlar verir.
Keçiboynuzu Pekmezi Kemik Gelişimine Katkı Sağlar: Kemik gelişiminde en çok rolü olan kalsiyum, keçiboynuzu pekmezi içerisinde oldukça çok miktarda bulunmaktadır. Böylece kemik gelişimine yardım eder. Çocukların kemiklerinin gelişmesine yardım ederken yaşlı kişilerinse kemik erimesine karşı fayda sağlar. Kemikler için tam bir şifa deposudur.
Keçiboynuzu Pekmezi Enerji Verir: Diğer pekmezler gibi keçiboynuzu pekmezi de tam bir enerji deposudur. Erkeklerde sperm miktarını artırır. Sperm azlığı nedeniyle çocuk sahibi olamayan kişileri bu sıkıntıdan kurtarır. Ayrıca cinsel gücü de artırıcı özelliği vardır.
Keçiboynuzu Pekmezi Kilo Almaya Yardım Eder: İçerdiği yüksek lifler sayesinde sindirim sistemini korurken aynı zamanda kişinin zayıflamasına da yardımcı olmaktadır.
Keçiboynuzu Pekmezi Sindirim Sistemini Düzenler: Bağırsak ve sindirim sistemine karşı olumlu faydaları vardır. Bağırsak kurdu, bağırsak paraziti gibi bağırsak rahatsızlıklarının tedavisinde iyileşmeye yardım eder. Kabızlığı önler.
Keçiboynuzu Pekmezi Balgam Söktürücüdür: Astım atakları ve bronşit hastalıklarına iyi gelmektedir. Kuru öksürükte balgam sökülmesine yardımcı olur. Şiddetli öksürüklerin bastırılmasında da kullanılır ve etkilidir.
Keçiboynuzu Pekmezi Antioksidandır: Antioksidan özelliğinden kaynaklı olarak doğal bir antibiyotiktir. Keçiboynuzu pekmezi kalp ve damar hastalıklarına iyi gelir. Aynı zamanda kanı temizler ve damar tıkanıklıklarını giderir. Bu yüzden tüketilmesi çok önemli ve sağlıklıdır.
Keçiboynuzu Özü Nedir?
Keçiboynuzu özü, keçiboynuzu meyvesinin çeşitli işlemlerden geçirilerek sıvı konsantre hale getirilmiş şeklidir. Pekmez gibi kaynatılmadığından insan vücuduna gerekli olan minerallerde ve aminoasitlerde kayıp görülmez.
Genelde sabahları aç karnına içilmesi tavsiye edilir. Kahvaltıda bal veya reçele alternatif olarak tüketilebilir. Yoğurt, krem peynir ve dondurma gibi çeşitli gıdalara eklenebilir, tatlılarda çikolata aroması elde etmek için kullanılabilir. Keçiboynuzu özünün faydaları ise aşağıdaki gibidir:
- Antioksidan özelliğiyle vücuttan radyasyonun atılmasını sağlar.
- Bronşları açar, göğsü yumuşatır ve göğüs ağrısını azaltır.
- Balgam sökücüdür.
- Bağışıklık sistemini güçlendirir.
- Cinsel gücü ve sperm sayısını arttırır.
- Kansızlığa iyi gelir.
- Hafızayı güçlendirir ve dikkati arttırır; sinirleri rahatlatır.
- Dişlerin güçlenmesini sağlar, diş etlerini korur.
- Kemik erimesini azaltır; çocuklarda kemik gelişimini destekler.
Keçiboynuzu Hakkında Sık Sorulan Sorular
Keçiboynuzu Çekirdeği Neye İyi Gelir?
Keçiboynuzu çekirdeği düzenli kullanıldığında mide hastalıklarına iyi gelmektedir. Sindirim sistemi rahatsızlıklarını da düzenleyen keçiboynuzu çekirdeği öğütülerek kahve yapılabilir. Keçiboynuzu çekirdeğinden yapılan bu kahve içildiği takdirde bağışıklık sistemini de güçlendirirler.
Özellikle kış mevsiminde tüketilen keçiboynuzu çekirdeği vücudu tüm hastalıklara karşı büyük ölçüde korumaktadır. Keçiboynuzu çekirdeği tozunu özellikle çocuklar ve hamileler tüketmelidir. Yüksek miktarda fosfor barındıran keçiboynuzu çekirdeği tozu çinko minerali açısından da çok zengindir.
Keçiboynuzu Çekirdeği Nedir?
Keçiboynuzu çekirdeğinin sağlığa pek çok yararı vardır. Keçiboynuzu çekirdeği dünyanın bilinen en sert çekirdeğidir. Yıl boyunca yaprak dökmemesi ile bilinen keçiboynuzu meyvesinin sağlığa çok fazla yararı vardır. Oldukça güçlü olan keçiboynuzu meyvesi vitamin ve mineral deposu olarak bilinir. Keçiboynuzu çekirdeği sert yapılı olduğu için genellikle öğütülerek tüketilmektedir. Keçiboynuzunun çekirdekleri çıkarılarak toz haline getirilir. Bu çekirdekler A, B, D ve E vitamini açısından oldukça zengindir.
Keçiboynuzu Nasıl Yenir?
Keçiboynuzu alırken taze, az kırılmış ve aşırı büyük veya küçük olmayanları seçin. Kabuğu sert olduğundan ılık suda bekletip yumuşatın ve çekirdeklerini yemeyin. Keçiboynuzunu 5-10 dakika kaynamış suda bekletip çay olarak içebilirsiniz. Ya da çekirdeğini öğütüp kavurarak kafeinsiz kahve olarak tüketebilirsiniz.
Keçiboynuzu Tozu Nedir?
Keçiboynuzu tozu (unu) kurutulmuş keçiboynuzu çekirdeğinden yapılır ve çoğunlukla unlu mamullerde kakaonun alternatifi ve doğal tatlandırıcı olarak kullanılır. Az yağlı olduğu ve tokluk hissini arttırdığı için diyet yapanlara iyi bir seçenektir.
Sodyum oranı düşük olduğu için yüksek tansiyon, kalp krizi, inme, kemik erimesi ve böbrek rahatsızlıkları riskini azaltır. Kemik sağlığı yanında kalbin, sinirlerin ve kasların iyi durumda çalışmasına yardımcı olur. Ayrıca oksalat içermediğinden böbrek taşı geliştirme riski yoktur.
Kabızlığı önler, bağırsakları korur, kan şekerini düzenler, kolesterolü düşürür. Çöl yak hastalığı veya glutene karşı hassasiyeti olan kişiler tarafından rahatlıkla tüketilebilir. Tanen bakımından zengin olan keçiboynuzu tozu ishal tedavisinde uygulanan oral rehidratasyon sıvısı yerine geçebilir. Özellikle bebeklerde aniden gelişen ishalin tedavisinde etkilidir.
Aşırı kafein kullanımının; uykusuzluk, kalp çarpıntısı, mide ağrısı, titreme, asabiyet ve öfke gibi yaratabileceği rahatsızlıklara yol açmaz. Yaşlanmayı geciktirme, iltihabı giderme, kanserle mücadele etme gibi etkilere sahiptir. Ayrıca sinir sistemine iyi gelir, sinirleri yatıştırır. Tiramin içermediğinden kronik migren ağrısı olan kişiler rahatlıkla kullanabilir.
Keçiboynuzu Çekirdeği Yutulur mu?
Dünyanın en sert çekirdeği olarak bilinen keçiboynuzu çekirdeği asla yutulmamalıdır. Dişlerin bile kıramadığı bu çekirdekler farklı metotlar ile tüketilmeliler. Keçiboynuzu çekirdeği genellikle öğütülür. Öğütülen bu keçiboynuzu çekirdeğinden kahve yapılabilir. Bu kahve oldukça lezzetli bir aromaya sahiptir.
Keçiboynuzu İle Neler Yapılır?
Keçiboynuzunun kür, pekmez, toz, nektar olarak kullanılabildiği gibi keçiboynuzu kürünün de bunların yanı sıra keçiboynuzu özü, keçiboynuzu çekirdeği ve tohumu ile uygulanabilmesi mümkündür. Tüm meyvelerde olduğu gibi keçiboynuzunu da dilerseniz ısırarak tek tek tüketebilirsiniz.
Keçiboynuzunun Zararları Nelerdir?
Keçiboynuzunun önemli bir antioksidan olmasının birçok açıdan bünye için faydalı olduğunu söyleyebiliriz. İnanılmaz bir enerji sağlamasının yanında birçok hastalığa karşı bünyeyi bir kalkan gibi korumaktadır. Fakat çok nadir de olsa yanlış kullanılması ve çok fazla tüketilmesi durumunda bazı yan etkileri vardır.
Şeker içerdiği için şeker hastalarının tüketmeden önce doktorlarına danışmaları önerilir. Fazla tüketildiğine baş dönmesi ve mide bulantısına neden olabilir. Kan inceltici ilaç kullananların doktorlarına danışarak tüketmeleri önerilir.
Keçiboynuzu genel olarak güvenli kabul edilen ve bitkisel ilaç olarak kullanılan bir meyvedir. Fakat keçiboynuzundan yapılan ilaçlar az bir olasılık da olsa alerjik reaksiyon gösterebilmektedir. Bunlarda en yaygını ise ciltte kabarmalara neden olmasıdır.
Keçiboynuzunun tıbbi kullanımı söz konusu ise çocuklar ve bebekler üzerinde kullanılmamasında fayda var. Bebeklerin cildi ve vücut sistemleri çok daha savunmasız olduğu için keçiboynuzu 0-10 yaş çocuklar için zararlı olabilir.
Yine keçiboynuzu ishal olmanıza neden olabilir. Bazı kişilerde bu durum kendini çok daha kuvvetli hissettirebilir. İshalin vücudunuza vereceği halsizliği ve su kaybını hesaba katarak, tüketmeden veya tüketim esnasında su içmeniz sizin için faydalı olacaktır. Keçiboynuzunun Zararları
Keçiboynuzu aşırı tüketilirse yağlı içeriğinden dolayı cildinizde sivilce oluşumuna neden olabilir. Eğer gıda olarak değil krem veya benzeri şekilde deri üzerine uygulanırsa vereceği parlaklığın yanı sıra ilerleyen saatlerde ciddi kızarıklıklara neden olması da keçiboynuzunun zararlarından biridir.
Saraçoğlu Keçiboynuzu Faydaları
Keçiboynuzu Hakkında Önemli Bütün Bilgiler adlı konumuza son verirken, keçiboynuzunun faydaları hakkında başka videolar izlemek isterseniz, buraya tıklayarak youtube üzerinden izleyebilirsiniz.