Dikiş Makinesini Kimler ve Nasıl İcat Etti?
Dikiş Makinesini Kimler ve Nasıl İcat Etti? El dikişi neredeyse insanlığın doğuşundan beri vardır. Zira insanlık var olduğu süre boyunca giyinmeye ve örtünmeye ihtiyaç duymuştur. Bu hem yaralanmaları minimum seviyede tutmak, hem soğuktan korunmak ve hem de mahremiyet duygularının tatmini için giyinmeye ihtiyaç duyulmuştur.
Sonradan asırlar geçtikçe kemikle ve elle başlayan dikiş dikme süreci yerini son model ve çok gelişmiş teknolojik makinelere bırakmıştır. İlk dikiş iğneleri de malumunuz üzere kemiklerden, hayvan boynuzlarından ve ilk iplik ise hayvan sinirinden yapılmıştır.
Yüz yıllar sonra demir iğneler icat edilmiş ve ilk gözlü iğneler 15. yüzyılda ortaya çıkmıştır. Dikiş makinesinin o günden bugüne yaşadığı değişimler ve patent savaşları oldukça etkili bir süreçtir. Bu yazımız dikiş makinesinin icadı, gelişmeleri, patentleri ve dikiş makinesi mucitleri hakkında bilgiler bulundurmaktadır.
Dikiş Makinesi Nedir?
Kumaş, deri, kâğıt gibi birbirine tutturulması istenen şeylerin dikilmesinde kullanılan el, ayak ve elektrikle çalışan makinenin esası, üstten ucu delikli bir iğneyle birbirine dikilecek şeylerin altına geçen ipliğin üzerinden, orada mekikte sarılı ikinci bir iplik aşırıldıktan sonra geri çekmektir.
Bunu tekrarlayarak dikilecek şeylerin altında ve üstündeki iki ipliği her inişte tekrar kesiştirip birbirine dolamak ve ipliklerin gerginliğini iplik kesişme noktalarının birbirine dikilen şeylerin içinde ya da aralarında sıkışıp kalmasını sağlayacak şekilde ayarlanır.
Böylece dikişe makinesinin kolayca ulaşabildiği, insan elinin ulaşabileceğinden çok daha büyük bir hızda ve dikilen şeylerin iğneye göre hareketini makinenin tutup çekerek belirlemesi sayesinde çok düzgün görünüşlü bir dikiş ile devam etmeyi sağlar.
Tek iplikli dikiş makinesinde dikiş, ipliğin kendi bir delik önceki kısmına dolanarak oluşturulan iplik zincirinin halkalarının dikilen şeyleri yarı alttan yarı üstten kavramalarıyla oluşur.
Elle işleyen dikiş makinesi olduğu gibi, ayakla, elektrikle çalışan dikiş makineleri de vardır. Bu arada, elbise ve çamaşır dikmekten başka nakış yapmaya, kundura vb. şeyler dikmeye yarayan ve daha karmaşık düğümler atan makineler de vardır.
Dikiş Makinesi Nasıl İcat Edildi?
İngiliz mucit ve marangoz Thomas Saint, 1790 yılında tam bir dikiş makinesi için ilk patenti almıştır. Saint’in icadının çalışan bir prototipini yapıp yapmadığı bilinmemektedir. Patent, deride bir delik açan ve delikten bir iğne geçiren bir biz anlatmaktadır. Saint’in icadının daha sonra patent çizimlerine dayanan bir kopyası işe yaramamıştır.
1810 yılında Alman Balthasar Krems, kapak dikmek için otomatik makine icat etmiştir. Krems icadının patentini almamış ve hiçbir zaman iyi işlememiştir. Avusturyalı terzi Josef Madersperger, dikiş makinesini icat etmek için birkaç girişimde bulunmuştur ve 1814 yılında bir patent almıştır fakat tüm çabaları başarısız sayılmıştır.
1830 yılında Fransız terzi Barthelemy Thimonnier tarafından işlevsel olan ilk dikiş makinesi icat edilmiştir. Thimonnier’in makinesinde sadece bir iplik ve nakışta kullanılan aynı zincir dikişi yapan kancalı bir iğne kullanılmıştır. Mucit, dikiş makinesinin icadının bir sonucu olarak işsizlikten korktukları için hazır giyim fabrikasını yakan öfkeli bir Fransız terzi grubu tarafından öldürülmekten zor kurtulmuştur.
Seri Üretim Dikiş Makineleri
Dikiş makineleri, Isaac Singer’ın ticari açıdan başarılı ilk makineyi icat ettiği 1850’li yıllara kadar seri üretime geçmemiştir. Singer, iğnenin yan yana değil yukarı aşağı hareket ettiği ilk dikiş makinesini yapmış ve iğneye bir ayak basamağı güç vermiştir. Önceki makinelerin hepsi elle döndürülmüştür.
Bununla birlikte, Isaac Singer’ın makinesi Howe’un patentlediği kilit dikişini kullanmıştır. Elias Howe, Isaac Singer’a patent ihlali nedeniyle dava açmış ve 1854 yılında kazanmıştır. Walter Hunt’ın dikiş makinesi ayrıca iki makara ve sivri uçlu bir iğne ile kilit dikişi kullanılmıştır, ancak mahkemeler Howe’un patentini Hunt patentini terk ettiğinden beri onaylamıştır.
Şayet Hunt Yaptığı makinensin patentini alsaydı, Elias Howe’ın açtığı davasını düşecekti ve dolayısıyla Isaac Singer kazanacaktı. Isaac Singer kaybettiğinden beri Elias Howe patent telif ücreti ödemek zorunda kalmıştır. 1844 yılında İngiliz John Fisher, Howe ve Singer tarafından yapılan makinelerle yeterince özdeş bir dantel yapma makinesi için patent alınmıştır.
Haddizatında Fisher’in almış olduğu patent şayet patent bürosunda kaybolmamış olsaydı, John Fisher da bu şirketin bir ortağı olabilirdi. Buluşunun kârından pay alma hakkını başarıyla savunduktan sonra Elias Howe, yıllık gelirinin yılda üç yüz dolardan iki yüz bin doların üzerine çıktığını görmüştür.
Howe, 1854 ile 1867 yılları arasında icadından yaklaşık iki milyon dolar kazanmıştır. İç Savaş sırasında, servetinin bir kısmını Birlik Ordusu için bir piyade alayı donatmak için bağışlamış ve alayda özel olarak görev yapmıştır.
Düz Dikiş Makinesi Nedir?
Dikiş makinesi kategorilerinde ilk sıralarda olan “Düz Dikiş Makineleri” temel dikişi uygulayan bir makinedir. Bu makinede ipliklerin birbirine bağlanması iğnenin mutat olmak üzere aşağı ve yukarı hareketi ile sağlanmaktadır.
Herhangi klasik bir düz dikiş makinesi alt transporta sahiptir. Ancak birleştirme dikişler, kalın kumaşlar gibi birçok malzemede iğne ve üst transportlu makineler kullanılır.
Düz Dikiş Makinelerinde, dikiş Üst ve alt olmak üzere iki iplikten oluşur. Bu iki iplik bilindiği üzere iğne ve mekiktir. Makinenin iğne gözünde taşıdığı ipliği, kavrayıcının taşıdığı alt iplikle 5 ilmek yaparak dikiş işlemini gerçekleştirir.
Üst ve alt iplikler birbirleri ile kumaşın orta kısmında halka oluşturur. Dikişlerde dayanıklılık fazla, esneklik az olur. Ayrıca Sanayilerde veya evlerde en çok kullanılan makine tipi düz dikiş makineleridir.
Dikiş Makinesi Nasıl Kullanılır?
Dikiş Makinesini Kimler ve Nasıl İcat Etti? adlı konumuza son verirken, dikiş makineleri ve kullanımı hakkında daha fazla video izlemek istiyorsanız burayı tıklayarak youtube üzerinden izleyebilirsiniz.
