Çocuk Eğitiminin Önemi ve Ebeveyn Olmak

Çocuk Eğitiminin Önemi ve Ebeveyn Olmak

Çocuk Eğitiminin Önemi ve Ebeveyn Olmak Ciddi anlamda çocuk eğitiminde belki de en büyük ihmalimiz ilk yılların önemsiz kabul edilmesidir. Bu yıllarda çocuk; sadece sevilecek, beslenilip, büyütülecek bir varlık olarak algılanmaktadır. Bilimsel araştırmalar ilk altı yıllık dönemi “hayati dönem” olarak kabul etmektedir. Bu dönemde çocuklar sadece biyolojik olarak değil, ruhi olarak da çok hızlı gelişmektedirler.

Çocuğun bu dönemde en temel özellikleri ve yetenekleri şekillenmektedir. Zekâsı, algılaması, kişiliği, sosyal davranışları gelişmekte, sonraki yıllarda karakterini oluşturacak derecede etkili olmaktadır. Yürümeyi, ağlamayı, gülmeyi, konuşmayı, korkmayı, üzülmeyi, sevinmeyi bu dönemde öğrenen çocuk beyin gelişiminin büyük bölümünü yedi yaşından önce tamamlamış olur.

Erken yaşlardaki eğitim, deneyimler ve uyarıcılar beyin gelişimini etkiliyor. Çocuğun fiziksel, sosyal ve zihinsel talepleri ne kadar doğru ve kaliteli karşılanırsa gelişimi de o kadar sağlıklı olabilmektedir. Bu yüzden 6 yaşına kadar sadece dünyevi ilimler değil, uhrevi ilimlerde verilmelidir. Çocuğun sadece dünyası değil inancı üzere ahiret hayatı da düşünülmelidir. Ve bu bağlamda dini eğitimi de ihmal edilmemelidir.

Nitekim kemikleşmiş bilgi dediğimiz en sağlam bilgi, çocuğun 6 yaşına kadar olan dönemlerinde verilir. Tabi ki anne ve baba çocuğunun kendi inancını taşımasını ve o doğrultuda ilerlemesini ister. Yapılan araştırmalar çocuğun okula gitmeden Kuran-ı Kerim öğrenmesi ve onu okuyabilmesi, okulunda diğer derslerinde de çok başarılı olmasını sağlıyor.

Çocuğumda Öğrenme Potansiyeli Var mı?

Bütün çocuklar bazı potansiyellere sahip olarak doğmaktadırlar. Bu potansiyeli öncelikle keşfetmek, yönlendirmek ve geliştirmek aileye düşen en önemli görevlerden biridir. Okula başlayıncaya kadar geçen süre zarfında sağlıklı bir etkileşimin çocuğun davranışlarında belirleyici olduğunu ve bunun etkilerinin bütün yaşam boyunca görülebileceğini, gelişim psikolojisi ortaya koymuştur.

Temeli doğru atabilirsek okul üzerine bir şeyler bina edebilir ve çocuğun sağlıklı gelişimine katkıda bulunabiliriz. Aşağıdaki maddeler bu bağlamda yapılması gereken, hatta üzerinde önemle durmanızı gerektiren unsurlardır:

Bu davranışlardan sadece birkaçıdır. Çocuğun ayrı bir birey ve kişilik olduğu asla unutulmamalıdır. Fiziki ihtiyaçlarının yanında sosyal ve duygusal ihtiyaçları da dikkate alınmalı, ikisinin birbirini etkileyeceği unutulmamalıdır.

Okul Öncesi Eğitim Ortamları Nasıl Olmalı?

Çocukların gelişiminin desteklenmesinde alınan eğitim kadar gelişimi destekleyen, zengin uyarıcı sunan çevre oldukça etkilidir. En iyi öğrenme yollarından biri deneyime dayalı öğrenmedir. Dolayısıyla ebeveynler iyi tasarlanmış materyallerden oluşan ve çocukların somut deneyimlerde bulunmasına imkân veren okulları tercih etmelidir.

Son zamanlarda yapılan araştırmalarda, çocukların davranışlarında sınıf tasarımının etkisinin olduğu ortaya koyulmuştur. İyi tasarlanmış bir fiziksel alan çocuğun okul, öğretmen ve arkadaşlarına olan duygularını olumlu etkilemektedir. Haddizatında iyi tasarlanmış bir çevre: Çocukların başkalarıyla ilişki kurmasına imkân tanıyan, çocuklara materyalleri seçip kullanma becerisini kazandıran bir çevredir.

Drama köşesi, sanat köşesi, bulmaca vs. gibi farklı materyaller bulunduran, çocukların kütüphanedeki kitapları incelemelerine fırsat veren, yaptıkları araştırmalar ile ilgilenmesini sağlayan; kısaca çocukların oynayabileceği ve araştırma yapabileceği zengin materyalleri bulunduran bir çevredir.

Çocuğu Ders Çalışmaya Nasıl Teşvik Etmeli?

Çocuğunuz ders çalışmıyorsa neden ders çalışmadığıyla ilgili kendisiyle konuşmalısınız. Nedenlerini çocuğunuzdan dinlerseniz çözüm yolunu bulmanız kolaylaşabilir.

Okulda öğretmeniyle veya arkadaşlarıyla bir problem yaşadığı için uzun süredir devam eden motivasyonunu kaybetmiş olabilir. Okula başladığından beri dersin başına oturmakta güçlük çekiyorsa, ders başına oturmamak için bahane üretiyorsa ve odaklanmakta güçlük çekiyorsa dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olabilir.

Bunun dışında ders çalışma alışkanlığının olmadığını düşündüğümüz çocuğunuz için aşağıdaki gibi yapacağınız bazı yönlendirmelerle çocuğunuzun ders çalışma alışkanlığı edinmesini pekâlâ sağlayabilirsiniz:

Çocuğum Okula Gitmeyi Neden Reddediyor?

Okula başlamak, çocuklar için heyecan gibi duyguları içinde barındıran bir durumdur. Okula gitmek istemeyen çocukların çoğu birtakım psikolojik, fizyolojik ve davranışsal tepki vermektedir ve bu durumlarda okula gitmeyi reddetmeden bahsedilmektedir. Okul reddi, çocukların okula gitme dönemlerinde görülmektedir. Okula yeni başlayacak olan çocuklarda görülebileceği gibi yaz dönemiyle okula ara vermiş ve tekrar okula gitme vakti gelmiş çocuklarda da görülebilmektedir.

Okula gitmeyi reddeden çocuklar için nedenlerin ne olduğunu anlamak çözümü kolaylaştırmaktadır. Bu problemin nedeni bazen okul, aile veya arkadaşlar olabilir. Çoğunlukla aşağıdaki nedenler çocuklarda görülmektedir:

Çocuk İçin Disiplin Nasıl Sağlanmalıdır?

Disiplinin nasıl sağlanması gerektiği sorusunun cevabı içselleştirme kavramında yatmaktadır. Çocuğun doğru ve uygun davranışları kazanması, toplum ve aile değerlerini öğrenmesi ve uygulaması ancak bunları içselleştirebildiğinde mümkün olacaktır. Dıştan gelen zorlamalar ve yaptırımlar ise çocuğun doğru davranışı anlamasının önüne geçecektir. Disiplinin bir diğer önemli kavramı ise çocuğa rehber olmaktır. Çocuk sınırları ve kuralları bilerek doğmamaktadır.

Bu sınırları öğrenmek ve ne kadar esnek olduklarını anlamak için keşif yapmak doğasında vardır. ‘‘Yaramazlık’’, ‘‘yanlış’’ ve ‘‘uygun olmayan’’ diye adlandırılan davranışlar bir yandan da çocuğun keşfetme ve öğrenme çabalarıdır. Bu noktada ebeveyn olarak çocuğun yanlış davranışını anlamasını sağlarken doğrusunu anlatmak için rehber ve örnek olmak çok önemlidir.

Ebeveynin, çocuğun davranışı arkasında yatan ihtiyacı bulması ve bu ihtiyaca cevap vermesi de çocuğun uygun olmayan davranışını değiştirmede kilittir. Çocuğun ihtiyacı karşılandığında doğruyu öğrenmesi, davranış ve duygularını kontrol edip ifade edebilmesi de kolaylaşmaktadır.

Ebeveyn doğru davranışlar için örnek oluştururken aynı zamanda çocuğun ihtiyacı olan sınır ve kuralları da belirlemeli, açıklama yaparak ve çocuğu düşünmeye teşvik ederek anlamasına yardımcı olmalıdır.

Ebeveyn gerekli noktalarda esnek olmayı da unutmamalıdır. Aşırı katı ve hiç esnekliği olmayan bir disiplin anlayışı çocuğu karşı gelmeye ve mutsuzluğa itecektir. Esneklik çocuğun ihtiyacı ve gelişim düzeyine uygun şekilde belirlenmelidir.

Bağırma, şiddet ve cezanın olmadığı disiplin aşırı hoşgörü ve kuralsızlık anlamına gelmemektedir. Ebeveyn çocuğa yanlış davranış nedeniyle hoşnutsuzluğunu göstermeli ve hareketlerinin doğal ve sosyal sonuçlarının sorumluluğunu almayı öğretmelidir. Bunun yanında dikkati ve ilgiyi olumsuz davranışa vermektense olumlu davranışı yüz ifadesi ve güzel sözlerle pekiştirmek çocuğun davranışlarının şekillendirilmesine katkı sağlamaktadır.

İnternet Çağında Ebeveyn Olmak

Yapılan bilimsel araştırmalar, aşırı medya kullanımının, özellikle de 0-6 yaş döneminde, dil gelişimi, öğrenme ve sosyal becerilerde gecikme, dikkat eksikliği, odaklanma sorunları ve uyku problemleri ile ilişkisine işaret ediyor. Ayrıca, kontrolsüz bir sanal ortamda çocuklarımızın uygunsuz içeriklere maruz kalması yalnızca bir “tık” uzaklarında olabiliyor.

Bu sebeple, anne babalar olarak çocuklarımızın yaşına ve gelişimsel özelliklerine göre hem süre hem de içerik olarak birtakım unsurlara dikkat etmemiz ve aile içinde kurallar belirlememiz, çocuklarımızın sağlıklı gelişimi ve güvenliği için çok önemli. Nitekim çocuğunuzu internet üzerinde bekleyen tehlikeler hakkında bir farkındalığa varmak istiyorsanız, İnternetin Çocuk Üzerindeki Derin Etkileri adlı konumuzu mutlaka incelemenizi öneririz.

Yine yazımıza devamla, 18 aylığa kadar çocuğunuzun medya kullanımına izin vermeyin. Beyin gelişiminin çok hızlı ve kritik olduğu ilk yıllarda, bebeklerin ihtiyaç duyduğu şey, etrafındaki yetişkinler ve objelerle karşılıklı etkileşim halinde olmasıdır. Oysaki ekran tek yönlü bir uyarandır.

Bebeğinizin, sizinle göz teması kurması, sizi dinlemesi, taklit etmesi, sizin onun çıkarttığı seslere ilgi gösterip, cevap vermeniz, etrafını fiziksel olarak keşfetmesi, hareket etmesi, oyun oynaması sağlıklı sosyal, duygusal ve zihinsel gelişimi için çok kritiktir.

18 aylıktan sonra ise çocuğunuzun günlük medya kullanımını maksimum bir saatle sınırlayın. Çocuğunuza bu zaman zarfında, izlenen içeriğe göndermeler yaparak eşlik edin. Çünkü çocuklar ekranda gördüklerini yetişkinler gibi algılayamayabilir ve hayal ile gerçeği birbirinden ayırt edemeyebilirler.

Ayrıca, gördüklerini ve duyduklarını taklit etme yaklaşımı sergileyebilirler. Çocuğunuz dijital mecraları izlerken onunla sohbet edin, verilen mesajların doğruluğunu/yanlışlığını çocuğunuzla tartışın.

Yaratıcılığını ve problem çözme becerisini artıracak, sosyal duygusal ve dil gelişimini destekleyecek, duygudaşlık, hoşgörü gibi değerleri ön plana çıkartan, kişiler arası olumlu ilişkileri modelleyen, şiddet ve korku içermeyen, eğitsel içerikleri çocuğunuz için seçin.

Seyrettiği programların, oynadığı dijital oyunların yaşına ve gelişimine uygun olduğundan emin olun. Bunun için hem yaş hem de içerik kategorisini öğrenebileceğiniz akıllı işaretlerden muhakkak faydalanın.

Çocuğunuzun uygunsuz içeriklerden korumak için kullandığı tüm cihazların internet güvenlik ayarlarını yapın. Çocuğunuzun evin ortak alanlarında cihazları kullanmasını sağlayın. Böylece çocuğunuzun ne izlediğini, hangi içeriklere maruz kaldığını takip edebilirsiniz.

Elektronik cihazları, çocuğunuz yatağa yatmadan en az bir saat önce kapatın ve bu cihazları çocuğunuzun odasında bulundurmayın. Zira ekranlardan yayılan mavi ışık, vücuda artık uyuma zamanının geldiğini işaret eden “melatonin” adlı hormonun salgılanmasını geciktirip, uykuya dalışı zorlaştırabilmekte ve uyku döngüsünü bozabilmektedir.

Son olarak, belki de en önemlisi, çocuğunuza kendi medya kullanım alışkanlıklarınızı gözden geçirerek ve kullanımınızı sınırlandırarak örnek olun. Unutmamalıyız ki çocuklarımızın en önemli rol modeli, anne ve babaları olarak bizleriz ve çocuklarımız bizi izleyerek ve taklit ederek hayatı öğreniyorlar

Çocuk Eğitiminde Nasihatlar

Çocuk Eğitiminin Önemi ve Ebeveyn Olmak adlı konumuza son verirken çocuk eğitimi ile alakalı videolar için buraya tıklayarak ilgili videoları youtube üzerinden izleyebilirsiniz.