Kirpi Nedir Kirpinin Özellikleri Nelerdir?
Kirpi Nedir Kirpinin Özellikleri Nelerdir? İlginç bir hayvan olan kirpinin en önemli özelliği derisinin üstündeki sert dikenleridir. Öyle ki kimi cinslerde bu diken o kadar sert ve uzundur ki, böyle bir kirpi ile aslan ve leoparlar bile baş edemez. Kirpinin üzerindeki sert ve sivri dikenleri aşarak kirpiye zarar veremez.
Tehlike anında veya korktuğunda veya güvenli olmadığını hissettiği bir bölgede dikenlerini dikleştirerek ve yuvarlak bir top pozisyonu alarak savunmaya geçen kirpi düşmanları için gerçekten zor bir avdır.
Ortalama olarak otuz santim boylarında olan kirpilerin ağırlığı beslenme durumuna ve yaşadığı ortam ya da koşullar göre 600 gramdan 1200 grama kadar değişiklik gösterebilmektedir. Üzerindeki dikenler ise kirpiyle doğru orantılıdır. Kirpi ne kadar büyük ve gelişkin olursa dikenleri de o o oranda sert ve uzun olur.
Kirpi Nedir?
Daha çok nemli ortamları seven çalılıklı ormanlardan, park ve bahçelere kadar her yerde yaşayabilen, toprak altında açtığı tünellerde yuva yapan kirpi bazen kayaların kovuklarında da barınabilir. Çevre sıcaklığının 4 derecenin altına düştüğü zaman kış uykusuna yatar. Hamilelikleri ortalama altı hafta sürer. Her doğumda maksimum sekiz yavru doğurur. Ortalama ömrü 18 yıldır.
Daha çok geceleri harekete geçen ve gündüzleri uyuyan kirpi, Avrupa ve Asya’da görüldüğü gibi, ülkemizde de yaşayan ve sıklıkla görülen türleri bulunmaktadır. Adını savunma sanayindeki kimi silahlara da veren kirpi, çok güçlü bir savunma mekanizmasının yanı sıra kimi zehirlere karşıda çok dayanıklıdır. Nitekim İnsanların dayanabildiği tetanos zehiri miktarının yedi bin katına kadar dayanıklı oldukları saptanmıştır. Çok zehirli bazı böcek ve yılanları kolaylıkla avlayıp yer.
Ancak engerek zehiri gibi bazı zehirlere karşı da dayanıksızdır. Beslenme konusunda yelpazesi bir hayli geniş olan kirpi çoğunlukla böcek, sümüklüböcek, kurbağa, solucan, nadiren küçük fare ve yılan yavrularını yer. Türkiye’de bazı türleri koruma altında olan kirpiler doğal ortamından koparılmamalıdır. Erişkin kirpiler kedi mamalarını severek yer. İnek sütü verilmemelidir.
Yüksek miktarda laktoz içerdiğinden kirpiler için öldürücüdür, çünkü kirpiler laktozu sindiremez. Bu durum bağırsaklarda ishale sebebiyet verir, ishale bağlı su kaybı ve beslenme yetersizliğinden ölür. Yetim kalan yavruların beslenmesi gerektiğinde yabani hayvan konusunda tecrübeli veteriner hekimlere danışılmalıdır. Dişleri çıkan yavruya konserve veya ıslatılmış kuru kedi-köpek maması verilebilir.
Kirpi Eti Yenir mi?
Dini İslam insan yiyeceği hususunda titiz davranmış, helal olan yiyeceklerde aranması gereken bir takım kriterler ortaya koymuştur. Bu kriterlerden biride yenilecek olan hayvanın habis, yani zararlı, çirkin, haşere olmaması, aynı zamanda beslenme kriterlerine göre yine etçi olmaması gerekmektedir.
Fakat kirpi husus konusunda dört hak mezhepten ikisi için helal olan diğer ikisi için haram sayılmıştır. Bunun sebebi iki mezhep Resulullah sav bir hadisinde bulunan habis kelimesini dikkate alırken, diğer ikisi için bu kelime ayırt edici bir kriter olmamıştır.
Öte yandan yeri geldiği için zikretmek icap ederse; Yaratılışı bakımından iğrenç olan birtakım hayvanların etleri de haramdır, yenmez: Fare, yaban faresi, akrep, yılan, kene, kurbağa, kara ve deniz kaplumbağası, arı, karasinek, sivrisinek, köstebek, kirpi, bit, pire ve hamam böceği gibi hayvanların yenmesi caiz değildir.
Nemletü’l Ensari anlatıyor: “İbnu Ömer (r.a) kirpiden sorulmuştu. (Cevaben) şu âyeti okudu:
“(Ey Muhammed) de ki: “Bana vahyolunanda leş, akıtılmış kan, domuz eti -ki pistir- ve günah işlenerek Allah’tan başkası adına kesilen hayvandan başkasını yemenin haram olduğuna dair bir emir bulamıyorum. Fakat darda kalan, başkasının payına el uzatmamak ve zaruret miktarını aşmamak üzere bunlardan da yiyebilir. Doğrusu Rabbim bağışlar ve merhamet eder.” – En’am, 6/146
Ancak, yanında bulunan bir yaşlı dedi ki: “Ben Ebû Hüreyre (radıyallahu anh)’yi dinledim, demişti ki: “Resulullah sav yanında kirpinin zikri geçmişti: “O habislerden bir habistir (eti) yenmez.” buyurdular.”
Bunun üzerine İbnu Ömer (ra): “Eğer bunu Resûlullah (sav) söyledi ise, bu (kirpinin hükmü), biz bilmesek de O’nun dediği gibidir.” dedi.” (Ebû Dâvud, Et’ime 30)
“Râfiî der ki: “Kirpi hususunda iki görüş var: Bir görüşe göre haramdır. Ebu Hanife ve Ahmed İbnu Hanbel bu görüştedir. Bunlar hadiste kirpinin “habis” olarak tavsif edilmesini esas almışlardır. Diğer görüşe göre helaldir. İmam Mâlik ve İbnu Ebi Leyla bu görüştedirler.”
Kirpinin Özellikleri Nelerdir?
Ayaklarında beşer parmak bulunan, yüksek rakımı seven ve dikenli memeliler kategorisinde yer alan kirpiler, sahip oldukları dış görünümü sayesinde yırtıcı hayvanlardan korunabilmektedirler. Sivri ve sert dikenleri olsa bile kimileri için bir hayli sevimli olan kirpilerin en belirgin yirmi özelliğini sizin sıraladık:
- Kirpilerin aynı insanlar gibi çeşitli karakterleri vardır. Bazıları utangaç ve sevimli, bazıları ise somurtkan ve huysuzdur.
- Kirpiler genellikle vücutlarında pire barındırmaktadırlar. Bir kirpi vücudunda yaklaşık 1000 tane pire bulundurmaktadır.
- Kirpiler köklü bir geçmişe sahip olan hayvanlardır. Kirpilerin soyları 70 milyon yıl öncesine dayanmaktadır.
- Kirpiler tıpkı köpekler gibi doğuştan yüzebilme yeteneğine sahiptirler. Yeni doğan bir kirpiyi suya attığınızda yüzebildiğine tanıklık edebilirsiniz.
- Kirpiler özellikle, böcek, tırtıl, sinek ve yeşillik olan besinler ile beslenmektedirler. Genellikle yemek seçimi yapmazlar
- Kirpilerin son derece dayanıklı hayvanlar olduğunu söylemiştik. Kirpiler, çöl ve orman gibi zor şartlarda da yaşayabilen canlılardır.
- Günde ortalama 18 saat uyuyan kirpilerin bir ayağında toplamda beş parmak bulunmaktadır. Bu ayaklar küçük fakat son derece güçlüdürler.
- Kirpilerin dişi olanları erkek kirpilere göre daha dayanıklı bir bağışıklık sistemine sahiptirler. Aynı zamanda pek çok konuda daha iyidirler.
- Kirpiler doğdukları andan sadece birkaç dakika sonra diken çıkarır. Süreç o kadar hızlıdır ki insanlar dikenlerle birlikte doğduklarını sanır.
- Kirpi türleri arasında kendisine yer edinen Malaya kirpisi, dikensiz olan tek kirpi türüdür. Dikenlerin yerine tüylere sahiptirler.
- Herhangi bir tehlike anında kirpiler kendilerini bir top şeklinde kapatırlar. Dikenleri sayesinde dış etkenlerden korunmaktadırlar.
- Kirpiler memeli hayvanlar kategorisinde yer almaktadır. Bir kirpi her hamileliği döneminin sonucunda yaklaşık sekiz yavru dünyaya getirmektedir.
- Kirpiler benzeri büyüklükteki birçok hayvana göre çok daha uzun bir ömre sahiptir. Bir kirpi yaklaşık olarak yirmi yıl yaşamaktadır.
- Kirpiler geceleri gündüze göre daha iyi görmektedir. Bu nedenle de genellikle yuvalarından geceleri çıkarlar ve geceleri avlanıp beslenirler.
- Son derece dayanıklı hayvanlardır. Çeşitli zehirlere karşı olağanüstü bir bağışıklık sistemine sahiptirler. Özellikle yılan zehirlerine karşı dayanıklıdırlar.
- Bir kirpinin vücudunda ortalama 6000’den fazla diken bulunmaktadır. Bu dikenler adeta aşılması imkânsız, oldukça sivri ve tehlikelidir.
- Kirpiler, sıcaklıklar dört dereceye kadar düştüğünde kış uykusuna yatar. Kış uykusuna yatan kirpiler, yaklaşık üç ay kadar uyumaktadırlar.
- Kirpiler yalnızlığı seven hayvanlardır. Kirpiler genellikle hayatları boyunca yalnız gezerler. Sadece çiftleşme dönemlerinde bir araya gelmektedirler.
Kirpiler Nasıl Yaşar?
Kirpilerin görüşü zayıftır, ancak keskin bir koku alma duyusu vardır. Bunu sivri yapılı burunlarına ve gelişmiş koku alma organlarına borçludurlar. Çok sesli hayvanlardır ve tiz çığlıklar, sızlanmalar ve alçak homurtular çıkarırlar. Kirpiler tuz yalamaya çok düşkündür ve bazen tuz kaynakları bulmak için insan yerleşimlerine girerler.
Ayrıca, motorlu taşıtlar tarafından çarpılarak ölüme veya yaralanmaya yol açabilecek yollardaki buzu çözmek için yere konulan tuzu da kemirirler. Kirpiler genellikle karmaşık yuva sistemlerinde 5-6 kişilik aile grupları halinde yaşarlar. Afrika Kirpileri gibi bazı kirpiler tek eşli çiftler halinde yaşar ve yuvaları paylaşan aile grupları oluşturur. Kış aylarında, kirpiler ısınmak için bir araya toplanır.
Koruyucu dış görünüşlerine rağmen, zor da olsa, kirpileri avlayan bazı hayvanlar vardır. Kuzey Amerika sansarı en korkulan yırtıcıdır, ancak aynı zamanda büyük kulaklı baykuşlar, çakallar, vaşaklar, dağ aslanları ve kurtlar tarafından da avlanırlar.
Kirpi homurdanarak veya tıslayarak, ayaklarını yere vurarak, dişlerini tıklatarak ve dikenlerini veya kıllarını titreterek potansiyel yırtıcıları uyarmaya çalışacaktır. Eğer bu başarısız olursa, kirpi geriye doğru çekilir gibi yapar ve düşmanına karşı ters giderek ona dikenlerini saplamaya çalışır.
Kirpiler Nasıl Doğar?
Kirpilerin belirli bir üreme mevsimi yoktur, ancak yılda sadece bir dönemleri vardır. Dişi kirpi kendini erkeğe sunar ve çiftleşmenin gerçekleşmesini sağlamak için dikenlerini düzleştirerek kur yapmaya başlar. Yaklaşık üç ay süren bir gebelik döneminden sonra, türe bağlı olarak dört veya en fazla sekiz yavru doğar.
Dişi, doğum yapmadan önce yuvayı rahat ettirmek için yuva sisteminin anne odasını kuru çimen ve yapraklarla kaplar. Bu sayede hem oda sıcaklığını korur ve yavruları için rahat bir ortam sağlar. Kirpilerin doğumda dikenleri veya tüyleri yoktur, ancak hassas, yumuşak kıllarla kaplıdır. Doğumdan kısa bir süre sonra gözleri açılır ve bir hafta sonra yuvadan ayrılabilirler.
Dikenleri daha sonra gelişip sertleşir ve 2-3 haftalıkken katı gıda tüketebilirler. Erkekler, gençlerin ebeveyn bakımına yardımcı olur. Çoğu genç kirpi, yaklaşık 2 aylıkken kendi başına yaşamaya hazırdır. Kirpiler maksimum iki yaşlarında olgunluğa erişirler. Bir kirpinin ortalama ömrü vahşi doğada yedi veya on yıl, esaret altında ise yirmi yıl kadardır.
Kirpi Ses Çıkarır mı?
Kirpi çok sesli bir hayvandır. Hareket ederken inleyebilir, mırıldanabilir ve büyüyebilir. Genellikle, tiz bir feryat gibi gelen bir şarkıyı seslendirir. Ancak erkek bu çağrıyı, dişiyi çekmek amacıyla çiftleşme sırasında kullanır.
Şarkı söylerken, bazı erkekler alçak sesle şarkı söyler, ancak bu seslendirme çok yüksek olabilir. Hayvan kendini tehdit altında hissettiğinde sık sık dişlerini çırpar. Anne ve yavrusu arasındaki ilişkiye gelince, hıçkırıklara ve ağlamalara benzer homurtular ve sesler kullanarak iletişim kurarlar.
Kirpi Dikeninin Özellikleri Nedir?
Dikenler, cildin kas sistemine gömülü kalın keratin plakalarla kaplı modifiye edilmiş kıllardır. Genellikle iki santimetre büyüklüğünde siyah veya koyu kahverengi bir nokta ile biterler. Mikroskobik olarak bakıldığında, bu karanlık alan, elmasınkine benzer bir şekle sahip, çok sayıda üst üste bindirilmiş düzene sahiptir. Bunlar, bir çatıdaki kiremitler gibi arkaya yönlendirilmiştir.
Bu keratinize yapıların konumu, hayvanın ruh halinin bir işaretidir. Böylelikle gevşediğinde dikenler düz tutulur, koruyucu kılların altına gizlenir. Tersine, eğer kirpi kendini tehdit altında hissederse, dikenler dikilir ve tehlike devam ettiği sürece bu dik konumu korur.
Uzmanlar, kirpinin, derinin her inç karesi için 100 ila 140 arasında dağıtılmış 30.000’den fazla özel kıla sahip olduğuna dikkat çekiyor. Bunlar uzuvlar, burun ve karın dışında kemirgenin vücudunu kaplar. Hayvanların tüyleri gibi dikenleri de dökülür ve değiştirilir. Yeniler, eskisi ortadan kaldırıldıktan birkaç gün sonra gelişmeye başlar ve tamamen gelişene kadar her iki günde, bir milimetre büyür.
Dev Kirpiyi Temizleyip Yediler
Kirpi Nedir Kirpinin Özellikleri Nelerdir? adlı konumuza son verirken kirpilerin özellikleri hakkında başka videolar izlemek isterseniz, buraya tıklayarak youtube üzerinden izleyebilirsiniz.
