Keçi Irkları ve Keçilerin Irk Özellikleri
Keçi Irkları ve Keçilerin Irk Özellikleri; evcil keçiler, Doğu Avrupa ve Orta Doğu’da yaşayan yaban keçisinden evcilleştirilmiş olup, insanlar tarafından ilk evcilleştirilen hayvanlardan biridir. Keçilerin yavrusuna oğlak, erkeğine teke, bir yaşındaki erkek ve dişisine ise çepiş denmektedir. Keçiler sarp yamaçlara rahat tırmanır, patika ve uçurumlar kenarında dolaşmaktan çekinmezler. Bundan dolayı zor geçitlere keçi yolu denir.
Taze filiz ve yaprakları severler. Ağaçların büyüme zamanlarında yeni filizleri yediklerinden baharda zararlı olabilirler. Son yıllarda yapılan araştırmalarda ormana zarar verdikleri tezini çürüten bilim insanları vardır.
Keçilerin gebelik süreleri 23 hafta kadardır. Genellikle bir veya iki yavru doğururlar. Yavruları kıllı ve gözleri açık doğar. Birkaç saat içinde annelerini takip etmeye başlarlar. Oğlaklar altı ay içinde erginleşip üreyebilirler. Keçiler 15 ila 18 yıl kadar yaşarlar, ancak yaşam ömürleri stres gibi çeşitli faktörler yüzünden kısalabilir.
Keçi Irkları Nelerdir?
Dünya üzerinde toplamda üç yüze yakın keçi cinsi yaşamaktadır. Fakat biz ülkemizde bulunan ve en çok beslenen keçi türlerini isimleriyle beraber ele alarak özelliklerine dair bilgileri sizinle aşağıdaki gibi paylaşacağız:
Damaskus (Şam) Keçisi
Suriye, Lübnan, Ürdün, İsrail, Kıbrıs ve Türkiye gibi ülkelerde yetiştiriciliği yapılan, sütçü bir keçi ırkıdır. Genellikle kahverengi renkte olmakla birlikte, alaca, siyah ve grilere de rastlanır.
Vücudu uzun kıllarla örtülüdür. Laktasyon süresi maksimum 290 gün ve süt verimi 250 ile 550 kilo arasında olan bu ırkın sperm verimi 1,5 ila 1,8 arasında değişmektedir. Şam keçisi, Yerli Kilis keçisinin oluşumunda önemli rol oynamıştır.
Ankara (Tiftik) Keçisi
Başta Ankara olmak üzere İç Anadolu Bölgesi’nde ve Siirt, Mardin ve Bitlis illerinde yetiştiriciliği yapılmaktadır. Türkiye’de en yaygın ikinci ırktır. Fakat sayıları ekonomik nedenlerden dolayı hızla azalmaktadır.
Orta Asya kökenli bir ırk olduğu kabul edilir. Ufak cüsseli olan ırkta renk genellikle beyazdır. Siirt ve Mardin yörelerinde melezlemelerin de etkisiyle siyah, kahverengi ve gri renkli tiftik keçilerine rastlanır. Boynuzluluk genel bir ırk özelliğidir, fakat boynuzsuz teke ve keçilere de rastlanır.
Ergin canlı ağırlık, erkeklerde 35-55 kg, dişilerde 30-40 kg arasında değişmektedir. Esas verimleri olan tiftik (Angora, Mohair), tekstil sanayisi için aranan bir hammaddedir. Tiftik verimleri dişilerde 3-4 kg, erkeklerde 4-6 kg’dır.
Tiftik keçileri genellikle sağılmazlar. Sağıldığında bir laktasyon döneminde oğlağın emdiği hariç 25-50 kilo kadar süt verebilirler. Etleri gevrek ve lezzetli olduğundan özellikle tiftik oğlaklarına talep fazladır.
Sperm verimleri düşüktür. Oğlaklama oranı %80, ikizlik oranı %1 kadardır. Geç gelişen bir ırktır. Geçmiş yıllarda Türkiye’den Güney Afrika ve ABD gibi ülkelere götürülerek, tiftik verimi ile diğer performans özellikleri ıslah yoluyla iyileştirilmiştir.
Yetiştiriciliği dünyada yaygın olarak yapılmaktadır. Türkiye’de ise üretimi ekonomik olmadığı için azalırken, günümüzde gen kaynağını koruma programları devreye girmiştir.
Kıl Keçisi (Kara Keçi)
Yaygın olarak Akdeniz, Ege ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki illerde yetiştiriciliği yapılmasına karşın, Türkiye’nin bütün bölgelerinde bulunmaktadır. Türkiye keçi varlığının önemli bir kısmını (yaklaşık olarak, % 96) Kıl keçisi oluşturur.
Kıl keçileri genellikle siyah olmakla birlikte beyaz, gri, kahverengi ve alaca renkli olabilmektedir. Erkek ve dişiler genellikle boynuzludur. Erişkin erkekler ortalama 65-90 kilo, dişiler ortalama 45-65 kilo canlı ağırlığa sahiptirler. Kombine verimli, yetersiz bakım-besleme ile her türlü iklim koşullarına uyabilen, dayanıklı bir ırktır.
Farklı araştırmacılar tarafından Kıl keçisinde ortalama olarak 180-220 gün süren laktasyonda, %3-4 yağlı, 80-150 litre süt verimi bildirilmiştir. Doğumda keçi başına ortalama 1 oğlak elde edilmektedir. Öncelikli verimi çoğu yörede ettir. Süt ve kıl üretimi bakımından da önemlidir.
Malta (Maltız) Keçisi
Maltız keçileri iri yapılı olup renkleri kırmızıdan siyaha, beyazdan kahverengine ve alaca renklilere olmak üzere değişiklik göstermektedir. Genellikle uzun, geniş, sarkık ve uç kısımları kıvrık kulaklara sahiptir. Meme formları sarkık ve diz altına kadar uzanabilmektedir. Boynuzsuz hayvanların oranı daha fazla olup boynuzlulara da rastlanmaktadır.
Keçilerde canlı ağırlık 40-50 kilo, tekelerde 50-60 kilo arasında değişmektedir. Oğlak verimi 1,9 ve 2,4 arasında değişmektedir. Doğum ağırlığı ortalama 3 kilodur. Laktasyon süt verimleri 275-330 litre arasında değişmekte olup laktasyon süresi ortalama 240 ila 250 gündür.
Saanen Keçisi
Saanen keçisi ülkemizde süt ve sperm veriminin yüksekliği ile tanınmaktadır ve yaygın yetiştirme alanına sahiptir. Renkleri kremden beyaza doğru değişmekte, genel olarak kısa kıllı, dik ve küçük bir kulak yapısına sahiptir. Her iki cinsiyette de boynuz, küpe ve sakala rastlanmaktadır.
Meme yapısı “koltuk meme” olarak tabir edilen tarsal eklem üstünde kalan, sarkık olmayan formdadır. Ergin keçi canlı ağırlığı 50-60 kilo arasında değişmektedir. Ergin teke canlı ağırlığı 60-80 kilo arasında olup 100 kilo canlı ağırlığa kadar ulaşabilmektedir.
Saanen keçileri iyi bakım koşullarında erken yaşta eşeysel olgunluğa ulaşmakta ve 8-10 aylık dönemde damızlıkta kullanılabilmektedir. Ortalama oğlak verimi %180, oğlaklarda doğum ağırlıkları 3-3,5 kilo olarak ifade edilmektedir. Laktasyon süt verimleri 500-650 litre arasında değişmekte olup laktasyon süreleri ortalama 270-280 gün arasındadır.
Saanen keçisi hakkında ayrıntılı bilgi almak istiyorsanız, sitemiz üzerinde bulunan Saanen Keçisi ve Özellikleri adlı konumuzu inceleyebilirsiniz.
Etçi Boer Keçisi
Boer keçisi 1900’lü yılların başında Güney Afrika Cumhuriyetinde Hollandalı bilim adamları tarafından keçi eti üretimini arttırmak amacıyla geliştirilmiş bir ırktır. Boer ırkı, günümüzde karkas kalitesi ve hızlı büyüme özelliği ile dünyanın en iyi ıslah edilmiş etçi keçi ırkıdır.
Yüksek genetik potansiyeli yanında hastalıklara karşı dirençleri ve yüksek deri kalitesi ile sıcak iklim özellikle kurak iklim koşullarına dayanıklılığı, farklı iklimlerde ve çevre koşullarına gösterdikleri rezistans ve olumlu performans Boer ırkının tipik özellikleridir.
Boer keçilerinin en belirgin karakteristiği vücudun beyaz ve başın kahverengi veya kiremit kırmızısı renginde olmasıdır. Eşeysel olgunluğa 5 aylık çağda ulaşmaktadırlar. İkizlik oranı çok yüksektir. Keçilerin analık vasıfları son derece yüksektir.
Erişkin tekelerin canlı ağırlığı 110-135 kg, ergin dişiler ise 90-100 kg arasında değişmektedir. Irkın bir diğer önemli özelliği de kızgınlığın yıl içerisinde sürekli olmasıdır. Etçi Boer keçisi hakkında ayrıntılı bilgi almak istiyorsanız, yine sitemiz üzerinde bulunan En Çok Et Tutan Boer Keçisi adlı konumuzu inceleyebilirsiniz
Honamlı Keçisi
Honamlı Keçisi Akdeniz Bölgesi, Toros Dağları etekleri, Antalya, Konya ve Isparta yörelerinde yetiştirilen ve Kıl keçilerden farklı olarak dışbükey bir burun yapısı ve kısa üst dudak yapısı ile dikkati çekmektedir. Renk çoğunlukla siyahtır. Alın ve ayaklarda beyaz lekelere rastlanmaktadır.
Doğum ağırlığı 3.86 kilo keçilerde canlı ağırlık 73 kilo, günlük süt verimleri 537-1505 gram 120. gün canlı ağırlığı 25,8 ila 31,2 kilodur. Yok, olma tehdidi altında olan Honamlı keçisinin tanımlanması ve korunması ile ilgili projeler devreye girmiştir.
Norduz Keçisi
Van İli, Gürpınar ilçesi civarından köken alan Norduz keçileri, yüzyıllarca yerel, çevreyle ilgili koşullara uyum sağlamış özel bir keçi genotipidir. Norduz genotipinin oluşmasında bölgedeki mikro klimanın, orta-yüksek ve yüksek yaylaların varlığının ve buradaki topoğrafik yapı ve bitki çeşitliliğinin etkili olduğu bilinmektedir.
Yetiştiriciler arasında vücut büyüklüğü, görünümü ve süt veriminin yüksekliği ile tanınmaktadır. Norduz keçilerinden üretilen sütler ailenin süt ihtiyacının karşılanmasında ve yöresel Van otlu peynirinin üretiminde koyun sütleriyle birlikte kullanılmaktadır.
Yetiştirildikleri bölgede yaşanan sosyal ve ekonomik problemler yetiştiricilerin köyden kente göç etmelerine ve dolayısıyla Norduz keçilerinin sayısının hızla azalmasına yol açmıştır. Son yıllarda ağır tehdit altında olduğu bildirilen Norduz keçisini koruma programları devreye girmiştir.
Norduz keçileri genellikle siyah, kül rengi ve gri renklidir. Ayrıca beyaz, krem, siyah-beyaz ve kahverengi gibi renkler de gözlenmektedir. Kulaklar hafif sarkıktır. Tekeler V şeklini andıran uzun, dik ve gösterişli bir boynuz yapısına sahiptir.
Norduz keçilerinin süt verimi ve laktasyon süresi sırasıyla 138,5-347,2 kilo ve 185,1-226 gün, canlı ağırlıkları 48-58 kilo, oğlaklarda doğum ağırlığı 2.71-3.01 kilo, 180. gün canlı ağırlığı 20,3 kilo, doğum-180. gün arasındaki günlük canlı ağırlık artışı 96,5 gram, ikizlik oranı %30’dur. Norduz keçilerinde kıl verimi 424,9 gram olarak saptanmıştır.
Kilis Keçisi
Gaziantep, Kilis ve Hatay yöresinde yaygın olarak yetiştirilmektedir. Halk elinde, uzun yıllar içerisinde Şam keçileri ile Kıl keçilerinin melezlenmesi ile oluşmuş bir ırk olduğu tahmin edilmektedir. Genellikle küçük gruplar halinde bağ, bahçe çevresinde aile işletmelerinde yetiştirilir.
Renk genellikle siyahtır. Gri, kahverengi ve alacalara da rastlanır. Erkek ve dişiler boynuzlu ya da boynuzsuz olabilirler. Kulaklar uzun, geniş ve sarkıktır. Vücut uzun kıllarla örtülüdür, göğüs ve sağrı iyi gelişmiştir. Kilis keçisi Kas ve kemik gelişimi iyidir.
Gelişmiş bir meme yapısına ve sütçü tip görünüme sahiptirler. Erkekler 50-60 kilo, dişiler 35-45 kilo canlı ağırlığa sahiptirler. Laktasyon süreleri 210-260 gün, süt verimleri 200-300 kilodur.
İyi bakım ve besleme koşullarında süt verimleri 400-500 kiloya kadar çıkar. Kıl verimleri 500-600 gramdır. Genç ve yeni sütten kesilmiş oğlaklar dışında etleri pek değerli değildir
Oğlaklar ve Keçi Gütmek
Keçi Irkları ve Keçilerin Irk Özellikleri adlı konumuza son verirken, keçi cinsleri ile alakalı başka videolar izlemek istiyorsanız buraya tıklayarak youtube üzerinden izleyebilirsiniz.
