Merinos Koyun Irkı Özellikleri ve Yetiştirme

Merinos Koyun Irkı Özellikleri ve Yetiştirme

Merinos Koyun Irkı Özellikleri ve Yetiştirme; her ne kadar tarım ve hayvancılık ülkesiyiz diyerek kitaplarda ön bilgi vermiş olsak da, gelinen noktada tarımında hayvancılığında bittiği acı bir gerçek. Sebebi ister beceriksiz hükümetler olsun, ister aciz yönetimler olsun fark etmez, neticede otun bol olduğu bir ülkede hayvancılığın bitmesi acınası bir durum…

Şu yazıyı kaleme aldığımız bu günlerde, bu sayfayı bulduğunuza göre, muhtemelen üretim yapmanın öneminin farkına varan ender şahsiyetlerden birisiniz. Şimdilerde ne üretmenin en iyi olacağına dair araştırmalar yapıyorsunuzdur. Tabi ki üretmek veya çoğaltmak istediğiniz bir hayvansa, bu bulunduğunuz coğrafyaya, bitki örtüsüne ve sıcaklık durumuna göre farklılıklar gösterebilir.

Tüm bunların hesabını yaptığınızı varsayarak koyun üretmek istediğinizi düşünürsek; hiç şüphesiz merinosun iyi bir seçim olabileceğini peşinen söyleyebiliriz. Aslında üretim noktasında koyunu tercih etmeniz bile başlı başına iyi bir seçim.

Çünkü koyun berekettir. Koyun besleyenin evinde, ocağında yokluk olmaz. Peygamber efendimiz sav de koyunun bereket olduğunu söylemiştir. Hele birde koyunların yayılması ve ot ihtiyacının karşılanabilmesi için mera veya araziniz varsa, bu iş için gerekli olan en büyük problemi çözmüşsünüz demektir. O halde şimdi merinos ırkının özellikleri nelerdir hep beraber inceleyelim

Merinos Nedir?

Esas itibariyle merinos koyun ırkı yünüyle göz dolduran bir koyun ırkıdır. Dünya genelinde birçok cinsi bulunan bu koyun ırkının sırf eti içi beslenen türleri de bulunmaktadır. Merinos koyun ırkı en çok yapağıyı verdiği gibi yine en iyi kalitede yapağı verir. Merinos yünü, %100 doğal yapıda olup, biyolojik olarak çözünebilir ve yenilenebilir özellikler taşımaktadır.

Merinos yünü, hacimli fakat hafif kumaşları veren doğal bir kıvırcıklığa sahiptir. Isı değişimlerine yanıt verebilme yeteneğine sahiptir. Bu özelliği sayesinde, yün elyafının higroskopik özünün nemi emme kapasitesi sahiptir.

Merinos cinsi koyunların, M.Ö. 800’lü yıllarda Batı Anadolu’da yetiştirilen, iyi kaliteli yünü ile tanınmış koyunlar olduğu düşünülmektedir. Bu koyunların Anadolu’dan Yunanistan‘a oradan İtalya’ya buradan da Romalılar tarafından İspanya’ya götürüldüğü söylenmektedir.

Merinos ırkı, ilk defa Osmanlı Devleti zamanında, 1843 yılında, İspanya’dan ithal edilmiştir. Ülkenin ince yapağı ihtiyacını karşılamak üzere İspanyol tarak yapağı merinosları Bursa (Karacabey Harası) çiftliğinde yetiştirilmeye başlanmış, zamanla üretimi ve yetiştirme çiftlikleri artarak sayıları 80-90 bine çıkmıştır.

Ancak, 20. yüzyılın başlarında kapitülasyonlar nedeniyle yünlü kumaşların yurda gümrüksüz ve ucuz fiyatla sokulması yerli yünlü dokuma sanayisinin çökmesine, merinos yetiştiriciliğinin ortadan kalkmasına yol açmıştır.

Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren, merinos yetiştiriciliğin yeniden canlandırılması için çalışmalara başlanmıştır. Bu amaçla 1928 yılında Macar Merinosları ve 1934 yılından itibaren de, Alman Et Merinosu ülkemize ithal edilmiştir.

Türkiye’de merinos koyun yetiştiriciliği ülkenin birçok ilinde gerçekleştirilmektedir. Kurak meralarından çok iyi bir şekilde yararlanabilen merinos koyunları, oldukça verimli bir koyun ırklarından biridir, bu nedenle koyun yetiştiriciliği bağlamında merinos koyunlarının tercih sebebi olduğunu ifade etmek olanaklıdır.

Ülkemizde merinoslar, Alman et Merinoslarının Akkaraman ve Kıvırcık cinsi koyunlarla yapılan melezlemesi sonucu elde edilmiştir. Ülkemizde dört farklı merinos cinsi bulunmaktadır. Bunların yetiştiriciliği, yapağı ve et üretimi amacıyla yapılmaktadır.

Merinos süt üretimi çok az olup, üretilen süt ancak yavrularına yetmektedir. Bu nedenle pek sağılmadığı için sütünden elde edilen gelir oldukça düşüktür. Yapağı kalitesi yüksek olmasına rağmen etinden elde edilen gelirde yüksektir.

Merinos Koyununun Özellikleri Nelerdir?

Merinos cinsi koyunların vücutları beyaz, kısa ve ince yapağılı, karınların altı ve bacakları yapağılı, baş bölgesi yapağısız, kuyruk ince ve uzundur. Koyunlar boynuzsuz, koçlar bazen boynuzludur. İkizlik oranı %70-80 arasındadır.

Merinos koyunlarında ortalama kirli yapağı verimi dişilerde 2,5 kilo civarında olup, erkeklerde ise 3-4 kilo arasındadır. Aşağıda merinos koyun ırkının diğer özellikleri genel hatlar itibariyle aşağıdaki gibidir:

Yukarıdaki özelliklerde de görüldüğü gibi merinosun sahip olduğu genel özellikler, dünyanın pek çok ülkesinde merinos ırkı koyunların, hayvancılıkta tercih sebebi olmasını olanaklı hale getirmektedir.

Kaç Çeşit Merinos Irkı Var?

Dünya üzerinde birçok merinos ırkı bulunmasına rağmen biz ülkemizde meşhur olan ve yine ülkemizde yetiştirilmeye devam eden ırklardan bahsedeceğiz. Verimlilik seviyesi oldukça yüksek olan merinos koyunu, ülkemizde de farklı türlere sahiptir. Merinos koyun türleri, kendilerine özgü pek çok özellik ile ön plana çıkmakta ve hayvancılıkta ilgi odağı haline gelmektedir. Türkiye’de ön plana çıkan merinos koyun türlerini, genel hatlarıyla aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür:

• Karacabey Merinosu

Alman Yapağı Et Merinosu ile Kıvırcık melezlenmesi sonucunda oluşan Karacabey merinosu, %90’ın üzerinde olacak şekilde merinos genotipi taşımaktadır. Karacabey merinosunu, diğer koyun türlerinden ayrılabilecek çeşitli özelliklere sahiptir. Kuyruğu yağsız ince ve uzun olan, kuyruk yağını vücudunda toplayan merinos ırkının ülkemizde yetişen en gözde olan ve en çok tercih edilen ırklarından biridir.

• Malya Koyunu

Alman Et Merinosları ile Akkaramanların melezlenmesi ile oluşan Malya Koyunu, baş ve bacaklarında siyah renklere sahip olabilir. Bunun yanı sıra vücudu beyazdır. Malya koyununun, yapağı verimi bakımından Akkaramanlardan üstün olduğu bilinmektedir.

• Anadolu Merinosu

Bir diğer Merinos türü, Anadolu Merinosu olarak bilinmekte ve Türkiye’nin pek çok yerinde hayvancılık için tercih edilmektedir. Akkaramanlar ile Alman Et Merinosları melezlenmesi sonucunda meydana getirilmiştir. Anadolu merinosunun, %75-80 merinos genotipine sahip olduğu bilinmektedir. Baş, vücut ve bacakları beyaz renktedir. Yapağısı bir örnek, sık ve uzundur. Derin, iri ve geniş yapılı vücut özelliklerine sahiptir.

• Orta Anadolu Merinosu

Konya Merinosu olarak da adlandırılan Orta Anadolu Merinosu, Akkaraman ile Alman Et Merinoslarının çiftleştirilmesi ile oluşturulmuştur. Bacakları, başı ve vücudu beyazdır. Boynuzsuz olan bu merinos türünün kuyruğu uzun ve incedir. Orta Anadolu Merinosları, Akkaramanlara göre derin, geniş ve iri bir vücut yapısına sahiptir.

Merinos Koyunu Kırkarken Nelere Dikkat Etmeli?

Yetişkin bir merinos koyununun yünleri senede bir kez kesilir. Yetişkinliğe erişen merinos koyunlarının ise yünlerinin dört santime ulaşmasından sonra kesilir. Bu yünlerin kesilmesi, hayvan sağlığı açısından çok olumlu bir etkiye sahiptir.

Yünü kırkılmayan koyunlar sıcağı tolere edemez. Bu rahatsızlık kilo vermesine sebep olur. Yün kırkma işleminden bir gün önce yem ve su vermemek, bağırsakları kesmemek için hala geçerli bir yöntem.

Öte yandan hayvanın yünlerinin ıslak olmamasına dikkat etmeniz gerektiği gibi, yünleri kırkarken hayvanı sırtüstü yatırmamaya da özen göstermelisiniz. Ve yine yün kırkarken, hayvanın midesine bastırmamanız gerekir. Yün hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak istiyorsanız yünün faydaları ile alakalı konumuza göz atabilirsiniz.

Merinos Koyunu Dezavantajları Nelerdir?

Merinos koyunu yetiştirirken, zayıf noktalarının toynakları olduğunu ve bunlara uygun bir şekilde bakmak gerektiğini bilmek gerekir. Aksi halde hayvanlar toynakların çürümesiyle hasta olabilir. Bir ayda toynak beş milim büyür ve kolayca cildin altına sarar, çok elastik bir yapıya sahip olduğu için, kir ve gübre toynaklara zarar verir, iltihaplanma başlar. Bu yüzden toynaklar düzenli olarak temizlenmeli ve yılda en az dört kez kesilmelidir. Denetimleri ise mutlaka düzenli olmalıdır.

Merinos Koyun Yetiştirme

Merinos Koyun Irkı Özellikleri ve Yetiştirme adlı konumuza son verirken, merinos yetiştiriciliği ile alakalı başka videolar izlemek isterseniz, buraya tıklayarak youtube üzerinden izleyebilirsiniz.