İshal Belirtileri ve İshalin Evde Tedavisi

İshal Belirtileri ve İshalin Evde Tedavisi

İshal Belirtileri ve İshalin Evde Tedavisi İshal yani diyare yirmi dört saatte üçten fazla sulu dışkılama veya anne sütü alan bebeklerde her zamankinden daha sık ve sulu dışkılamadır. Bulaşıcı hastalıklar akut (aniden) ortaya çıkan ishal nedenleri arasında başta gelir.

İshalle birlikte çocuklarda mide bulantısı, kusma, karın ağrısı ve ateş de olabilir. Bununla alakalı yazımızı Çocuklarda mide bulantısı ve kusma adlı başlık altında bulabilirsiniz. Öte yandan ishal olgularında tedavi planlaması, ishal süresinin uzunluğuna ve nedenine bağlı olarak değişkenlik gösterir. İshal nedeniyle vücudun kaybettiği sıvının geri konması ishal tedavisinin en önemli noktalarından biridir.

Bebek ve çocuk yaş grubunda ishal meydana gelmesi oldukça sık karşılaşılan bir durumdur. Ancak ishal ile birlikte vücutta aşırı bir sıvı kaybı meydana gelmesi tıbbi müdahale gerektirebilir.

Yeni doğan dönemindeki bebeklerde ishal gelişimini takip eden bir gün içerisinde dehidrasyon meydana gelebileceği için dikkatli olunması gerekir. Bebek ve küçük çocukların idrarında azalma, ağzın kuru olması, ağlama esnasında gözyaşının akmaması, çökük göz küreleri ve fontanel, uykuya eğilim veya huzursuzluk, vücutta sıvı kaybı sonrası meydana gelen değişiklikler arasındadır. Şimdi İshal Belirtileri ve İshalin Evde Tedavisi adlı konumuza İshal Nedir? sorusuyla başlayalım.

İshal Nedir?

İshal, gün içinde genellikle normalden daha sık sayıda, gevşek ve sulu dışkının çıkarıldığı bağırsak hareketleridir. Diyare ishale verilen bir diğer isimdir. İshal kısa ömürlüdür. Genellikle birkaç gün devam eder ve herhangi bir tedaviye ihtiyaç duymadan kaybolur. İshal; akut yani geçici veya kronik yani uzun süreli ya da kalıcı olabilir.

Akut ishal

Akut ishal, bu durumun bir ila iki gün devam etmesiyle ortaya çıkar. Viral veya bakteriyel bir enfeksiyonun sonucu olarak ya da gıda zehirlenmesinden kaynaklanabilir. Gelişmekte olan veya üçüncü dünya ülkelerine yapılan ziyaret ve tatillerde bu ülkelerde karşılaşılan bakteri ve parazitler turist ishali adı verilen bir başka akut ishal türüne neden olabilir.

Kronik ishal

Kronik ishal ise en az dört hafta boyunca devam eden ishali ifade eder. Genellikle altında bağırsak hastalığı veya bozukluğu gibi bir tıbbi neden bulunur. Bunlara örnek olarak çölyak hastalığı, Crohn hastalığı, irritabl bağırsak sendromu, sürekli enfeksiyon ya da inflamatuar bağırsak hastalığı gibi daha ciddi bir rahatsızlıklar verilebilir.

İshal Belirtileri Nelerdir?

Her ne kadar ishal genellikle kendi kendine düzelse bile, ishalin birkaç günden daha uzun sürmesi, dehidrasyon yani susuzluk, şiddetli karın veya makat ağrısı, kanlı veya siyah renkli dışkı veya 39 derecenin üzerinde ateş gibi belirtileri ve semptomları gösteren yetişkin bireylerin doktora görünmeleri gereklidir. İshalin belirtileri arasında en önemlileri;

Çocuklarda, özellikle küçük çocuklarda ve bebeklerde ishal çok hızlı dehidrasyona yani susuzluğa neden olabilir. Bu nedenle çocuklarda görülen ishal 24 saat içinde düzelmezse veya dehidrasyon, 39 derecenin üzerinde ateş, kanlı dışkı veya siyah dışkı durumları mevcutsa mutlaka doktora başvurulmalıdır.

Dehidrasyon yani susuzluk ishalin en önemli belirtilerinden birisidir. Dehidrasyon aşırı susama hissi, cilt ya da ağız kuruluğu, koyu renkli idrar, az idrara çıkma ya da hiç idrara çıkamama, zayıflık, baş dönmesi veya yorgunluk şeklinde görülebilir.

Bebeklerde ve küçük çocuklarda dehidrasyon belirtileri üç saatten daha uzun süre içinde alt bezinin ıslanmaması, gözyaşı olmadan ağlama, kuru ağız veya dil, uyuşukluk, çevreye tepki vermeme veya sinirlilik, karında, gözlerde ve yanaklarda batma ya da çukurlaşma ya da bıngıldakta çökme şeklinde görülebilir.

Dehidrasyon çocukların yanı sıra, yaşlı yetişkinlerde ve diyabet, böbrek yetmezliği ya da otoimmün, yani bağışıklık sistemi sorunlarından dolayı zayıf bağışıklık sistemi olan bireylerde özellikle tehlikeli sonuçlara yol açabilir.

İshal Neden Olur?

İshal özellikle bağırsaklarda olmak üzere sindirim sisteminde su emiliminin azalması ve su salınımının artması nedeniyle ortaya çıkar. Laktoz intoleransı diyare nedenlerine örnek teşkil eder. Laktoz intoleransı, süt şekeri olarak da bilinen laktoza karşı hassas sindirim sistemine sahip kişilerde şişkinlik, aşırı gaz ve sulu dışkılama şikâyetleri ile seyreden bir rahatsızlıktır.

Enfeksiyon hastalıklarına bağlı olarak da ishal ortaya çıkabilir. Virüs ya da bakteriler gibi çeşitli bulaşıcı hastalık etkenleri, bağırsak çeperinde harabiyete neden olarak sindirim sisteminde su emilimini engelleyici özellik gösterebilir.

Hem çocuk yaş grubunda hem de yetişkin kişilerde, her 5 bulaşıcı hastalığa bağlı oluşmuş ishal olgusundan birinin nedeni norovirüstür. Norovirüs gelişmekte olan ülkelerde yılda yüzbinlerce kişinin ölümüne neden olmaktadır. Geçmişte rotavirüs, dünya genelinde bebek ve küçük yaştaki çocuklarda ciddi seyirli ishallere neden olmuştur.

Aşılama programları ile rotavirüse bağlı ortaya çıkan ishal olgularında olumlu sonuçlar elde edilebilmiştir. İshal ile seyredebilecek enfeksiyon hastalığı etkeni bakteriler arasında ise salmonella türevi bakteriler ve e.coli bakterisi bulunur.

İshalin 4 haftadan daha uzun süre ile devam etmesi halinde kronik (uzun süreli) ishal tanımlaması yapılır. Bu ishal türü nedenleri arasında bulaşıcı hastalıklara nadir olarak rastlanılır.

Sindirim ve emilim ile ilgili rahatsızlıklar (malabsorpsiyon), inflamatuar (iltihabi) bağırsak hastalıkları ve çeşitli ilaçların yan etkisi olarak kronik ishal ortaya çıkabilir. Bunun dışında aşağıdaki gelişmelerde ishalin ortaya çıkmasına neden olabilir:

Ayrıca Sorbitol ve mannitol gibi sakız ve benzeri diğer şekersiz ürünlerde bulunan yapay tatlandırıcılar bazı vak’alarda sağlıklı bireylerde ishale sebebiyet verebilir. Karın veya safra kesesi çıkarma ameliyatları sonrasında bazı vakalarda ishal görülebilir.

Crohn hastalığı, ülseratif kolit, çölyak hastalığı gibi bir dizi başka sindirim bozukluklarından dolayı da bireylerde kronik ishal görülebilir.

İshal Nasıl Bulaşır?

Enfeksiyon en sık olarak dışkının ağız ve el teması yoluyla geçer. Aynı zamanda uzun süre bekletilmiş besinler, uygun şekilde hazırlanmamış konserveler ve iyi pişirilmemiş besinler, kaynağı belli olmayan içme suları da çeşitli mikropları barındırarak ishale neden olur.

Gıdalar nedeniyle ortaya çıkabilecek ishalden korunmak için uygulanabilecek maddeler yukarıda zikrettiğimiz gibidir. Fakat yinede bir kez daha tekrar etmek adına unutulmamalıdır ki, tüm hastalıklar için en büyük tedbir, yemekten önce ve sonra hijyen kurallarına riayet etmekle başlar.

İshale Ne İyi Gelir?

Yetişkinlerde bebek ve çocuklara göre ishal için uygulanabilecek yöntemler ve alternatifler daha fazladır.

İshalin evde tedavisi için yukarıda saydığımız bu gıdaları evde uygulamak büyük ölçüde ishali geçirecektir. Tabi ki geçmeyen ve uzun süren ishal şikâyeti için doktora görünmenizde fayda var.

Çocuklarda İshale Ne iyi Gelir?

Meyve olarak şeftali ve muz; katı yiyeceklerden yağsız makarna ve pirinç pilavı, haşlanmış patates ve patates püresi, haşlanmış yağsız et ve tavuk yenilebilir. Özellikle sarı leblebi ishal gibi rahatsızlıklarda da hızla iyileşmeye yardımcı besinlerdendir. Vücuttaki sıvı kaybının ağır olduğu ya da çocuğun kusma nedeniyle sıvı alamadığı durumlarda ise tedavinin hastaneye yatırılarak yapılması gerekir.

Su Gibi İshal Neden Olur?

Dışkının sulu olması hatta bazen direkt su gibi olması bağırsakların sıvı emilimini gerçekleştirememesinden kaynaklanır. Sıvı kaybının çok yüksek orana çıkmasına neden olacağı için ishalin su gibi olması durumunda hekime danışılması faydalı olur.

İshal Nasıl Tedavi Edilir?

İshal vakaları bir tedaviye ihtiyaç olmadan birkaç gün içinde kendiliğinden geçer. Bu süreç dâhilinde vücudun yeterince sıvı alması önemlidir. Daha uzun süren vakalarda ise doktorlar çeşitli ilaçlar önerebilir. Bu ilaç türleri arasında antibiyotikler, bakteri veya parazitlerin neden olduğu ishali türlerini tedavi etmeye yardımcı olabilir. Ancak ishale bir virüs neden oluyorsa antibiyotikler yardımcı olmaz.

Tıp uzmanları ishal esnasında vücudun kaybettiği su ve minerallerin yerine konulmasını tavsiye etmektedir. Bu temiz içme suyu, meyve suyu veya et suyu tüketimini artırmak anlamına gelir. Eğer sıvı içmek bireyin midesini rahatsız ediyorsa veya kusmaya neden olursa, damardan serum aracılığıyla sıvı verilebilir.

Her ne kadar tüketilen suyun artırılması vücudun kaybettiği sıvıları toplaması için önemli olsa da, normal şartlarda temiz içme suyu içinde vücudun çalışması için gerekli olan tuzlar ve elektrolitler yeterince bulunmaz.

Potasyum için meyve suları içerek veya sodyum için çeşitli çorba türleri içerek vücudun kayıplarının yenilemesi, bu sayede elektrolit seviyelerinin korunması sağlanabilir. Ancak elma suyu gibi bazı meyve suları ishali daha da ağır hale getirebilir. Yine kafein veya alkolden kaçınmak gereklidir.

Eğer ishale bir antibiyotik neden oluyorsa, doktora başvurduktan sonra bu ilacın dozu düşürülebilir veya başka bir ilaca geçilebilir. Bu nedenle ishal şikâyetiyle başvurduğunuz hekime kullandığınız ilaçları söylemeyi unutmayın. İshale neden olan ve altta yatan diğer tıbbi durumların tedavisinin gerçekleştirilmesi gerekebilir.

İshal belirtileri kaybolduktan sonra yarı katı ve düşük lifli yiyecekler diyete yavaş bir şekilde eklenmelidir. Süt ürünleri, yağlı yiyecekler, yüksek lifli yiyecekler veya çok terbiyeli yiyecekler gibi bazı gıdalardan birkaç gün uzak durulmalı, bunlar yerine kraker, kızarmış ekmek, yumurta, pilav ve tavuk gibi besinler tercih edilmelidir.

Daha ağır vakalarda reçetesiz satılan loperamid ve bizmut subsalisilat gibi ishal önleyici ya da anti-diyare ilaçları sulu bağırsak hareketlerinin sayısını azaltabilir ve ciddi semptomları kontrol etmeye yardımcı olabilir.

Ancak bazı belli başlı tıbbi durumlarda ve enfeksiyonlarda, özellikle bakteriyel ve parazitik kökenli vakalarda bu ilaçların kullanımı durumu daha da ağırlaştırılabilir. Bu ilaçlar küçük çocuklar için her zaman uygun veya güvenli değildir. Çocuklarda ishal ilacına başlamadan önce her zaman doktora başvurulmalıdır.

Probiyotiklerin tüketilmesi, sindirim sistemine faydalı bakterilerin seviyesini artırarak bağırsak sisteminde sağlıklı bir denge kurulmasını sağlamaya yardımcı olabilir, fakat ishal süresini kısaltmaz.

İshal Tedavisi Video

İshal Belirtileri ve İshalin Evde Tedavisi adlı konumuza son verirken, ishalin nedenleri, ishale iyi gelen gıdalar, ishalin tedavisi ile alakalı videolar izlemek istiyorsanız buraya tıklayarak youtube üzerinden izleyebilirsiniz.