Domuz Jelatini Tüketimi ve Helal Jelatin

Domuz Jelatini Tüketimi ve Helal Jelatin

Domuz Jelatini Tüketimi ve Helal Jelatin; Aslında jelatin konusu, adeta gıda terörünün yaşandığı ülkemizde en büyük terör unsuru dersek hiç abartmış olmayız. Maalesef ülkemize bir keşmekeşlik almış başını gidiyor, öte yandan denetimsizlik ve gıdada oynanan oyunların geldiği nokta devasa boyutlarda…

Bilinçli bir tüketicinin raflardaki paketlenmiş bir gıdaya uzanması, sanki bir mayına basması gibi bir şey. Nitekim kodlardan oluşan bir sürü saçmalığı kimse ne biliyor, ne de küçücük yazılan bu yazılara dikkat edebiliyor. Dahası bu kodların hepsinin manasını bilip ezberleyebilende yok. Bu ambalajlı ürünleri satan yetkiliye üründeki bir kodun ne anlama geldiğini sorsanız, garip bir şekilde yüzünüze bakacağı da kaçınılmaz bir gerçek…

Tabi ki biz jelatin denen maddeye karşı değiliz. Bu asırda bu ürün gıdaları koruma ve üretme aşamasında faydalı bir maddeyse neden kullanılmasın ki! Fakat biz Müslümanlar nasıl ki yeme içme hususunda haram-helal düsturuna riayet ediyorsak, jelatin konusunda da bu düstura dikkat etmemizden daha doğal ne olabilir ki!

Jelatinler helal ve haram olarak ikiye ayrılır. Helal jelatinler sığır ve balık gibi aslı helal olan ürünlerden yapılan jelatinlerdir. Haram olan jelatin ise domuz jelatinidir. Domuzun kendisi haram olduğu gibi, eti, sütü ve etinden ya da sütünden mamul tüm ürünleri de haramdır. Peki, domuz jelatini üretimindeki ısrar nedir? Sığır jelatini üretilsin ürünlerde de sığır jelatini kullanılsın bu mesele kapansın şeklinde düşünebilirsiniz.

Fakat domuzun maliyet açısından çok ucuz olması, domuzun çok çabuk büyümesi, çok yavrulaması ve Avrupa’da çok tüketilmesi, domuzun jelatininde çok üretilmesine sebebiyet vermektedir. Bu durum domuz jelatinini ucuzlatmakta, bu yüzden İslami hassasiyeti olmayan üreticilerin daha ucuza mal ettikleri domuz jelatinini kullanma hususunda hiç bir beis görmemelerinden kaynaklanmaktadır.

Nitekim ham madde ne kadar ucuz olursa, üretim o kadar ucuzlar, üretim ucuzlarsa rekabet etme şansı artar ve böylece pazarlama ve satış imkânları daha çok olur. İşte bu gerçekler yüzünden ülkemizde de birçok üründe domuz jelatini kullanılmaktadır. Üreticiler bu rezil durumu; “Bu durum Müslümana domuz yedirmekten başka bir şey değil” ürettikleri ürün ambalajının arkasında bulunan; ancak büyüteçle okuyabileceğiniz büyüklükte saçma sapan bir koda sığdırarak, bunu hem itiraf etmiş oluyorlar, hem de güya vicdani sorumluluktan kurtulmuş oluyorlar.

Birazdan aşağıda bu jelatinlerin hangi alanlarda kullanıldığını yazdığımda, sadece paket gıda tüketen bir Müslümanın bir sene boyunca neredeyse bir küçük domuzu midesine indirdiği gerçeğini fehmetmiş olacağız. Bu arada peşinen söylemek isterim ki, elbette domuz jelatini hususunda dikkatli ve İslami hassasiyetleri olan firmalarda vardır. Bizim onlara sözümüz yok ki, onlara ancak bu dikkatleri ve hassasiyetleri için müteşekkir oluruz.

Jelatin Nedir?

Jelatin özellikle pastacılık ve tatlı sektöründe kullanılan bir tür katkı maddesidir. Bu yiyeceklerin dayanıklılığını arttırmaya ve daha sıkı bir kıvam almalarını sağlamaya yardımcı olur. Jelatin kullanarak birçok sıvı maddeyi jel haline getirebilirsiniz.

Esasında jelatin memeli canlıların dokularında, özellikle kas ve kemiklerin bağlantı bölgelerinde yani bağ dokularında bulunan kollajen dokudan çıkarılan suda çözünen bir protein türüdür. Kollajen doku suda kaynatıldığında jelatine dönüşür. Suda çözünen kollajen doku soğutulduğunda jel haline gelir. Yarı şeffaf bir yapısı vardır, tek başına bir tada sahip değildir ve kolay kırılır. Jelatin yoğun olarak sığır ve domuzda bulunan dokulardan üretilir.

Başka bir deyişle Jelâtin; E441 kodu ile gösterilen ve domuz, sığır, balık ve kümes hayvanlarının deri ve kemiklerine, asit ve kireç ile muamele edilerek elde edilen bir proteindir. Renksizdir. Kullanım amaçları, jelleştirmek, koyulaştırmak, sırlamak ve kapsüllemektir.

Gıda sanayisinin yanında, kozmetik (krem, losyon, şampuan, parfüm vb.) eczacılık (ilaç yapımı, kapsül yapımı, kan verme ürünleri gibi) temizlik sektörü ve fotoğrafçılıkta kullanımı oldukça yaygındır. Gıda sanayisinde ise hemen hemen her üründe bulunmaktadır. Bu ürünlerin başlıcaları şunlardır;

Ayrıca jelatin emülsiyonların ve süspansiyonların oluşumunu kolaylaştırır. Bu özelliği sayesinde, örneğin dondurmada ve dondurulmuş tatlılarda buz kristallerinin oluşumunu engeller. Bunun yanında jelatinin emülgatör, film oluşturucu (meyvelerin kaplanması gibi), stabilizatör (krem peynir, kremalar gibi) yapı sağlayıcı (lokum gibi) özelliklerinden de faydalanılır.

Jelatinin Sakıncaları Nelerdir?

Jelâtin hayvansal kaynaklı bir proteindir. Ve ciddi bir kısmı, hatta ifadeler % 95 i olduğu yönünde, domuzdan elde edilmektedir. Belki bir kısmı da sığırdan elde edilmektedir. Domuz yurtdışında ucuz bir havandır ve dolayısıyla ticari bir hayvan olmuştur maalesef. Allah’ın yarattığı hiçbir varlık amaçsız değildir şüphesiz ancak, birçok bilimsel makalede domuzun zararı gündem edilmiş ve araştırmalar ciddi taraf toplamıştır.

Araştırmalar sonucu, domuzun bünyesinde insan sağlığına zararlı zehir, doymamış yağ ve toksin oluşturan mineral fazlasını içerdiği saptanmıştır. Hormon bozukluğu, kalp rahatsızlığı ve kronik hastalıklar için başlıca faktör olarak görülmüştür.

Yurt dışında üretilen jelâtinin büyük kısmı belki tamamı domuz kaynaklıdır ve çoğu firma tarafından kabul edilmektedir. Hatta 80 domuz çiftliğine ve 1 milyondan fazla domuz kesimine sahip Türkiye için aynı durum söz konusudur.

Ülkemiz jelâtinin büyük kısmını yurtdışından ithal etmektedir. Bu durumda jelatin ne kadar güvenilebilir? Sorusu zihinleri işgal etmektedir. Öte yandan Bir jelatinin paketinde yalnızca sığırdan üretildiği yazılı olması bu ürünün helal olduğu anlamına gelmemektedir.

Aynı zamanda sığırın İslami usullere uygun olarak kesilmiş olması gerekmektedir. Türkiye’deki yönetmeliklerde jelatinin helal olması gerekliliği konusunda bir kural veya kanun yoktur. Yalnızca yenilebilir kaynaklardan olup olmadığı kontrol edilmektedir.

Jelatin Haram mı?

Jelatin hayvanın derisinden deri altı yağından, kemiklerinden ve ayaklarından, buralardan elde edilen jöle kıvamındaki maddelerden imal edilir. Yani hayvansal jelatinin kaynağı adı üstünde hayvanlardan elde edilir. Haramlığı ve helal olması ise, jelatinin hangi hayvandan elde edildiğine bağlıdır. Bir önceki konumuzda Domuz Neden Haram? Diyerek, domuz etinin özelliklerinden ve haram olma mucizesinden bahsetmiştik. Geniş malumat için sitemizde aratarak veya ilgili linke tıklayarak o konuya ulaşabilirsiniz.

Jelatine gelince; Eğer domuzdan ürettiğiniz bir jelatin varsa, o jelatin haramdır. Hangi üründe kullanırsanız kullanın bu kural değişmez. Çünkü eti haram olan bir hayvanın tırnağı kemiği ve derisi de haramdır. Ondan üretilen ürünlerde haramdır. Tıpkı domuzdan üretilen salamın sucuğun veya sosisinde haram olması gibi…

Helal olan jelatin ise aslı helal olan sığır ve dana gibi hayvanlardan üretilen jelatindir. Fakat domuza nazaran sığır jelatini çok az üretilir. Maliyeti domuza nazaran daha pahalıdır. Ayrıca kesilen sığır ve dananın İslami usullere göre kesilmesi gerekir ki, jelatini de helal olsun. Zira İslami usullere göre kesilmeyen sığırda olsa danada olsa o hayvan İslami usullere uygun bir şekilde kesilmediği için yine helal olmaz.

Ülkemizde kullanılan jelatinin % 80 kadarı dışarıdan ithal olarak geldiği düşünüldüğünde, sığır jelatini paketlerinin üzerine helal yazılmasının öyle pek bir anlamının da olmadığını anlıyoruz. Öte yandan ülkemizde helal jelatin veya haram jelatin gibi bir ayrımda söz konusu değildir. Bu yüzden ne yazık ki; her Müslümanın bu hususlara kişisel olarak bizatihi kendisinin dikkat etmesinden başka şimdilik bir alternatif bulunmuyor

Domuz Jelatinini En Çok Kim Tüketiyor?

Türkiye yılda yaklaşık 5 bin ton jelatin ithal ediyor. Bazı ülkeler Müslüman ülkelere jelatin ihraç edebilmek için sözde ‘helal’ belgeleri düzenleyebiliyorlar. Uzmanlara göre lokum, çikolata ve şekerleme türlerinin çoğunda Avrupa’dan ithal jelatin kullanılıyor.

Bundan dolayı şeker alırken domuz ve türevi içerdiği için üzerinde E441 veya jelatin veya gelatine yazan ürünlere karşı çok ihtiyatlı olunmalı. Satın alınan üründe domuz kullanılıp kullanılmadığını belirlemek ise oldukça zor. Çünkü içindekiler bölümünde eğer kullanılmışsa ‘jelatin’ yazısını eklemek mecburi.

Ancak jelatinin neden üretildiğini açıklamak mecburi değil. Onun için birçok firma bu konuda müşteriye hiçbir bilgi vermiyor. Sadece E441 yazıyorlar. Ayrıca satın alınan bazı ürünlerde jelatin ifadesi yerine de sadece E441 sayısı ekleniyor.

Dünya genelinde yılda yaklaşık 400 bin ton üretilen jelâtinin 200 bin tona yakını maalesef Müslümanlar tarafından tüketilmektedir. Büyük oranda domuzdan üretilen jelatinin dünya piyasalarında kilogram fiyatı takriben maksimum 6 dolardır.

Türkiye ise jelâtin ithalatı için her yıl yaklaşık 35 milyon dolar harcama yapıyor. Kaynağı sebebiyle büyük tartışmalara sebep olan ve şüpheyle yaklaşılan jelatini Türkiye’de 2011’den beri iki yerli firma da üretmeye başladı. Fakat gıda üreticilerinin çoğu ucuz diye mahiyeti meçhul ithal jelatini kullanmayı tercih ettiği biliniyor.

Jelatin Yerine Kullanılabilecek Ürünler Var mı?

Bunların başında balık tutkalı (Bengal balık tutkalı, Seylan balık tutkalı, Çin balık tutkalı) ve jelöz isimleriyle de bilinen agar gelir. Deniz yosunlarının bazı türlerinden elde edilen agar jelatine benzer bir maddedir ve süt ve süt ürünlerinin, şekerlemelerin ve dondurmaların koyulaştırılmasında kullanılır. Bunun yanı sıra kozmetik sektöründe, ilaç sektöründe kullanılan kapsüllerin ve merhemlerin üretiminde, diş kalıplarının üretiminde ve et konservelerinde kullanılır.

Jelatin yerine kullanılabilecek bir diğer madde ise limon ve portakal gibi maddelerin kabuğunda bol miktarda bulunmak üzere bitkilerin hücrelerinde bulunan pektindir. Pektin bir polisakkarit türüdür. Ayrıca çekirdeksiz kuru üzüm, nar ve elmada da bulunur.

Gluten tahıl tanelerinin nişastalarından arındırılması sonucunda geriye kalan bir maddedir ve yapışma özelliği vardır. Jelatine göre daha iyi bir tada ve kokuya sahiptir. Vücut tarafından daha kolay sindirilir ancak çöl yak hastalarının kullanımına uygun değildir.

Kızıldeniz yosunundan elde edilen bir diğer madde ise karajenandır. Sulandırılmış bir çözeltinin içinde karajenan kullanılarak yüksek konsantrasyona sahip bir jel elde edilebilir.

Ksanthan Gum krem renkli bir tozdur. Esasında bir zamktır ve bakteriler tarafından üretilir. Suda kolayca çözünür ve çok daha düşük konsantrasyonlarda çözünebilir. Başlıca kullanım alanı salata sosları olmakla birlikte emülsifiye edici, stabilizatör ve zar oluşturucu olarak da kullanılır.

Jelatinin Şekere Dönüşme Yolculuğu

Domuz Jelatini Tüketimi ve Helal Jelatin adlı konumuza son verirken, bu konudaki duyarsızlığın ve karmaşanın bir an önce giderilmesini temenni ederim. ayrıca jelatin üretimi ile alakalı başka videolar izlemek isteyenler, buraya tıklayarak youtube üzerinden izleyebilir.